BÀI THUỐC CỔ PHƯƠNG CHỮA TRẺ EM BIẾNG ĂN

Trên lâm sàng thông qua biện chứng luận trị tôi đã dựa trên cơ sở phương Bổ trung ích khí gia giảm điều trị được rất nhiều bệnh, thuộc nhiều loại hình khác nhau có kết quả đáng kể.
Phương thang gồm có: sâm, kỳ, quy, truật, Sài hồ, Thăng ma, Trần bì, Cam thảo, Đại táo, Sinh khương.
Phương này chủ trị trung khí bất túc, doanh vệ suy nhược, do đó dễ bị cảm thụ phong hàn, mình nóng, đau đầu, hoặc do phiền lao nội thương thanh dương chi khí hạ hãm.

“Lý Đông Viên tỳ vị luận” nói: chân dương chi khí của cơ thể con người tuy tàng trữ ở giữa hai quả thận, nhưng phải có sự bồi bổ của tỳ vị mới xung trương được, nếu Tỳ Vị đã hư, nguồn sinh hoá của dương khí phải sút kém, do đó quyền lực vận hành, phu bô’ cũng mất, nên gây dương khì hạ hãm, vệ khí không kiên cố ngoại tà dễ xâm phạm cơ thể. Loại hình bệnh tà trên đây là do hư nhiều, tà ít, nếu dùng biệt dược phát tán thì không có lợi, mà phải dùng thuốc bổ chính để ngăn ngừa bệnh tà.
Trong phương này có sâm, truật. thảo đại bổ tỳ vị trung khí, vì ngại thuốc bổ phần nhiều hay trệ, do đó dùng trần bì để tuyên lợi, hoàng kỳ ích vệ khí và đạt biểu, đương quy hoà huyết mạch điều doanh, thăng ma thăng tỳ vị, thanh khí theo hướng bên hữu đi lên đê đạt ra biểu, sài hồ thăng can đảm thanh khí, theo hưống bên tá đi lên đê đạt ra biểu, thêm khương, táo đê hoà doanh vệ, khai. Lý giữ tân dịch.

Gia giảm:

– Nếu vì quá lao luyện thương âm, doanh hư khí hãm, hay bị cảm thụ phong hàn thì bò: Kỳ, Truật, Khương, Táo, gia Sơn dược, Địa hoàng.
– Nếu phong hàn tỳ thông, cánh tay phải không giơ lên được thì dùng nguyên phương gia Phòng phong, Khương hoạt, Quế chi, Bạch thược.
Nếu là vị khí bất hoà, thì gia Xương truật, Hậu phác, Mộc hương, Sa nhân.
– Nếu là lỵ lâu ngày, lý cấp hậu trọng, xích bạch tương tạp thì gia Mộc hương, Hoàng liên, Hoè hoa, Binh lang, Bạch thược.
– Nếu là tuổi cao, người gầy yếu, đái dắt, đái buốt gia Ý dĩ, Tỳ giải.
– Nếu tức vùng bàng quang (tiểu phúc), đau âm nang, sưng cao hoàn thì gia Quất hạch, Lệ hạch, Tiểu hồi, Xuyên luyện nhục.
Nếu là tiên huyết (cận huyết) gia A giao, Địa du, Kinh giối sao than, Ô mai.
– Nếu là tê đau nửa ngưòi phải thì gia Khương hoạt, Độc hoạt, Tần giao, Quế chi, Mộc qua, Đỗ trọng, Tục đoạn.
– Nếu là huyết hư, tiện táo gia Nhục dung, Kỷ tử.
– Nếu có đàm ẩm gia Phục linh, Bán hạ, Chỉ xác, Cát cánh.
– Nếu là suyễn nghịch bỏ Thăng, Sài gia Ma hoàng, Hạnh nhân, Tế tân, Ngũ vị tử, Mạch môn, Ngưu tất.
– Nếu là thấp nhiệt hạ chú, hai ôhg chân lở ngứa lâu ngày không khỏi gia Xương truật, Hoàng bá.
– Nêu người già yêu, suy nhược, mỏi mệt, mùa xuân cảm mạo phong hàn gia Cát căn, Bạch thược, Phòng phong, Bạc hà.
– Nếu người yếu, mùa hè bị cảm mạo gia Hương nhu, Biển đậu, Hậu phác.
– Nếu người yếu mùa trưởng hạ cảm thụ hấp khí, phát sốt nhẹ, đại tiện đường tiết, ẩu thổ. hoặc uế gia Hoắc hương, Xương truật, Hậu phác, Bạch linh, Bán hạ, Biển đậu.
Trên đây là tâm đắc của tôi trên thực tiễn lâm sàng hơn 40 năm hành nghề, xin giới thiệu đê các bạn đồng nghiệp nghiên cứu tham khảo, đóng góp cho những ý kiến gây dựng.

Lương y Nguyễn Trọng Minh