Chủ chứng của bài Tiểu Sài hồ thang

Điều 99. Huyết khí suy nhược chân lông thớ thịt hở, tà khí nhân đó mà xâm nhập, cùng va chạm với chính khí kết ở dưới sườn. Chính khí, tà khí phân tranh mà thành chứng nóng rét qua lại, lúc hết lúc phát, có buổi lịm lịm không muôn ăn uống. Vì tạng phủ có liên quan với nhau, trên đau thì liên cập đến dưới, tà ở trên, đau ở dưới cho nên thành ra chứng nôn, dùng Tiểu sài hồ thang làm chủ. Uống thang này xong mà khát là chuyển thuộc chứng dương minh rồi, nên theo phép mà chữa.

Tóm tắt:

Biện về chứng của Tiểu sài hồ thang và cách chữa khi bệnh chuyển vào dương minh.

Thích nghĩa:

“Huyết khí suy nhược, chần lông thố thịt hở, tà khí nhân đó mà xâm nhập” là nói lúc khí huyết không đủ thì dương khí không thể giữ gìn chắc chắn bên ngoài, chân lông thố thịt không kín đáo, ngoại tà do đó mà xâm nhập. Tà khí vào va chạm với chính khí, kết ở dưới sườn. Dưới sườn là bộ vị của thiếu dương, khí thiếu dương thu tà khí cùng chính khí giao tranh mà xuất hiện các chứng của Tiểu sài hồ thang như nóng rét qua lại, lúc hết lúc phát, có khi lịm lịm không muôn ăn uống.

Tỳ, vị tương thông với nhau, can đởm tương liên với nhau. Can bị bệnh thì ảnh hưỏng đến tỳ, cho nên đau ở dưới, đởm bị bệnh cũng ảnh hưồng đến vị cho nên nghịch lên mà sinh ra nôn, đấy là ý nghĩa câu: “Tạng phủ có liên quan với nhau cho nên đau ỏ trên thì liên cập đến dưỏi, tà ở trên đau ở dưói cho nên thành ra chứng nôn” là thuộc về chứng Tiểu sài hồ thang. Nếu uốhg xong thang Tiểu sài hồ bệnh không khỏi mà lại khát thì đấy là bệnh không còn ở thiếu dương mà đã thuộc về chứng dương minh, phải dùng phép chữa bệnh dương minh mà xử lý.