Chứng của Quế chi thang hợp chứng khác

Điều 56. Thương hàn không đi ngoài 6-7 ngày, nhức đầu, có sốt, cho uống Thừa khí thang. Nếu tiểu tiện trong là biết bệnh không phải ở lý, vẫn còn ở biểu, cần nên phát hãn. Nếu nhức đầu tất chảy máu cam, nên cho uống Quế chi thang.

Tóm tắt:

Căn cứ vào tiểu tiện trong hay không mà biện chứng hay lý để chữa.

Thích nghĩa:

Thương hàn không đi ngoài 6-7 ngày, thấy nhức đầu, sổt, nếu lâu ngày không đi ngoài được là nhiệt bên trong phạm vào mà gây nên, có thể dùng Thừa khí thang để hạ, nhưng lại phải xét về mặt tiểu tiện. Tiểu tiện đỏ đục là biết có nhiệt bên trong, cho hạ là không nhầm. Nếu tiểu tiện trong dài là không phải nhiệt ở trong, nhức đầu có sốt là biểu bệnh không giải, tuy 6-7 ngày không đi ngoài, bệnh vẫn còn ỏ biểu thì cách chữa nên giải biểu, có thể dùng Quế chi thang lâu nên cho uống Quế chi thang” là tiếp vào dưới câu “Cần nên phát hãn câu “Nếu nhức đầú tất chảy máu cam” là tiến một bước
để giải thích chứng biểu nhiệt lâu ngày không đi ngoài, vì chứng nhiệt này so với chứng nhiệt (sốt) đau đầu của biểu chứng nói chung là nặng hơn, tất tổn thương dương lạc mà chảy máu cam.

Điểu 57. Thương hàn dùng thuốc phát hãn đã giải, độ nửa ngày sau lại phút phiền, mạch phù sác, có thể cho phát hãn lần nữa, nên dùng Quê chi thang.

Tóm tắt:

Dùng thuốc phát hãn rồi, tà khí chưa hết mà lại phát phiền, vẫn dùng Quế chi thang phát hãn để giải.

Thích nghĩa:

Bệnh thương hàn phát hãn rồi, biểu chứng đã giải, đáng lý mạch tỉnh, mình mát. Nay độ nửa ngày lại phát phiền, mạch phù sác, đấy là tà dư ở phần biểu chưa hết, có thể phát hãn lẫn nữa. Nhưng đã phát hãn rồi thì không nên phát hãn thái quá, cho nên dùng Quế chi thang để phát hãn nhẹ, làm cho tà phải lui mà không tổn thương chính khí.