ĐÔNG Y CHỮA TIÊU CHẢY
Biện chứng Đông y:
Tỳ hư mất khả năng vận nạp, thuỷ thấp ngưng trệ gây nên.
Cách trị:
Bổ Tỳ ích VỊ, lý khí khứ thấp.
Đơn thuốc:
Thất vị bạch truật tán gia nhi trà phương.
Bài thuốc:
Đảng sâm 3g, Bạch truật 3g, Phục linh 3g, Cát căn 2g, Hoắc hương 1.5g, Mộc hương 1.5g, Chích thảo 1.4g, Nhi trà 1.5g. sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng:
Mùa thu năm 1975, trẻ nhỏ bị chứng tiêu chảy rất nhiều, lâm sàng điều trị 42 ca, đều dùng bài thuốc này gia giảm để trị, có kết quả. Sau đó, cứ mỗi mùa thu về, bị tiêu chảy, đều dùng bài thuộc này để trị, đều có kết quả. Năm năm tổng cộng đã điều trị khỏi hơn 100 ca.
Phan XX, nam, 5 tháng tuổi. Khám ngày 8/11/1975. Cha mẹ cháu cho biết lúc đầu đi phân như trứng đã 3 ngày, mỗi ngày hơn 10 lần, nôn mửa, mệt mỏi, ăn ít. Đã dùng thuốc Tây và Đông nhưng chưa khỏi. Khám rêu lưỡi trắng ướt, văn chỉ tay hơi đỏ. Dùng phương trên uống 1 thang, hết tiêu chảy, khỏi bệnh.
Tuyền XX, nam, hơn 10 tháng tuổi Đến khám ngày 16/11/1975. Người nhà cho biết cháu đi tiêu ra phân như hoa cải đã 2 ngày, mỗi ngày đi 10-20 lần, mệt mỏi, ăn ít, nôn mửa, bụng trướng đầy, hơi sốt (37,8 C). Lâm sàng chẩn đoán là ‘tiêu chảy mùa thu’ (Thu quý phúc tả), đâ uống nhiều thuốc cầm tiêu chảy và thuổc dân gian, nhưng không khỏi. Rêu lưỡi trổng nhạt, hơi bẩn đục, vân tay nổi đỏ. Cho uống bài thuốc trên 1 thang, sau đó thêm Thần khúc 3g, Kê nội kim 3g. Ngày 17/11 khám lại: Sau khi uống thuốc, thân nhiệt hạ xuống mức bình thường, số’ lần đại tiện giảm, uống thêm 1 thang nữa, khỏi bệnh.
Nhận xét:
Bài thuốc trên chỉ thêm vị Nhi trà mà có hiệu quả. Nhi trà còn gọi là Hài nhi trà vị đắng, tính hàn. Đơn Ba Nguyên Kiên (Nhật Bản) cho rằng Nhi trà có tác dụng thu liễm tại chỗ, có thể trị thuỷ tả. Sách ‘Bản thảo tòng tân’ viết: ‘Nhi trà có tác dụng tả nhiệt, sinh tân, thu liễm’, phối hợp vđi bài Bạch truật (của Tiền Ầt) trị trẻ nhỏ bị phúc tả, lâm sàng thêm các vị ôn trung, thanh trường, thấm thấp, tuỳ bệnh thêm bớt trị tiêu chảy rất hiệu quả, tăng được tác dụng làm mạnh cục bộ (Trương Chi Phương – tỉnh Phúc Kiến).
