Mạch và chứng của bài Sài hồ gia Long cốt Mẫu lệ thang

Điều 110. Bệnh thương hàn 8 – 9 ngày, dùng nhầm thuốc hạ sinh ra ngực đầy phiền kinh, tiểu tiện không lợi, nói sảng, khắp mình đều nặng không trăn trở được, dùng Sài hồ gia long côt, mẫu lệ thang làm chủ.

Tóm tắt:

Chứng trạng và cách chữa bệnh thương hàn sau khi hạ sinh phiền kinh, nói sảng.

Thích nghĩa:

Điểu này trước khi chưa hạ là chứng Sài hồ, sau khi cho hạ nhầm tà tliiêu dương chưa giải, nhiệt tà hãm vào trong, ngực đầy chưa khỏi lại tăng thêm chứng phiền; kinh tam tiêu mất chức năng, cho nên tiểu tiện không lợi. Tà nhiệt nhập vào vị nên phát nói sảng. Nhiệt thịnh tổn thương khí nên khắp mình đều nặng không thể trỏ trản. Cho nên dùng Sài hồ gia long cốt mẫu lệ thang để chữa

Sài hồ gia long cốt mẫu lệ thang:

Sài hồ 4 lạng
Long côt 1,5 lạng
Hoàng cầm 1,5 lạng
Sinh khương 1,5 lạng (thái mỏng)
Duyên đơn 1,5 lạng
Nhân sâm 1,5 lạng
Quế chi 1,5 lạng (bỏ vỏ)
Phục linh 1,5 lạng
Bán hạ 2,5 cấp (tẩy)
Đại hoàng 2 lạng
Mẫu lệ 1,5 lạng
Đại táo 6 quả (xẻ ra)
Các vị trên dùng 8 thăng nước, sắc lấy 4 thảng. Đại hoàng cắt vuông bảng quân cò cho vào, nấu cho sôi 2 dạo, lọc bỏ bã, uông ấm 1 thảng. Nguyên bản chép: “Sài hồ thang, nay gia long cốt”.

Ý nghĩa phương thuốc:

Bài này là dùng Tiểu sài hồ thang gia quế chi phối với Sài hồ làm cho chứng tà hàm vào trong được giải ra ngoài. Gia long cốt, mẫu lệ, duyên đơn trấn tình làm dứt cơn phiền kinh, đại hoàng hoà vị khí để hết nói sảng. Phục linh thông lợi tiểu tiện, bỏ cam thảo làm cho tà lui, để tập trung sức trừ nhiệt, làm cho tà được giải trừ trong ra ngoài.