CAM TÍCH BỤNG TO
(Tỳ hàn)
Bệnh nhân: Trân trị T.T…, 2 tuổi. nữ.
Địa chí: 18-6 Xô Viết Nghệ Tĩnh.
Vào viện: 07-1 1 -77-
Số bệnh án: 984. Cơ sở Thừa kê’ Viện YDHDT.
Chứng bệnh: Bệnh dã gân 1 tháng, người xanh mét, bụng óng niêm to ỉa cháy, kém ăn. đổ mồ hôi trộm, không chịu chơi.
Khám:
Vọng: Da xanh, bụng ỏng, mũi dãi sớt sát, lừ đừ, ho vặt.
Thiết: Đẽ dọc ngón tay xem mạch nhu nhược.
Thuốc chữa:
Trân bì 2g Sơn tra 8g
Tạo giác (sao cháy) 4g Hận phác 6g
Thương trnật 8g. Can khương 4g
Binh lang 6g Bạch linh 8g
Một thang, tán nhó cho uống trong tuần, ngày uống ba lân mỏi lần một muỗng con hòa với nước chín cho uống, (nêu không có Thương truật thì thay Cám thuốc).
Tuần san tái khám: Hết ho, bụng còn lình bình, thuốc y đơn cũ thêm Sa nhân 3g tán chung uống trong tuần.
Tuấn III tái khám: Bé khỏe ăn chơi, cho thuốc bổ, ra Viện 21-11- 77.
THẢO LUẬN
Bệnh lý
Nói về bệnh cam tích tỳ hàn, bệnh cam tích, cái ăn vào dạ dày đình tích không tiêu biến sinh cam trùng, có em cam tích thuộc tỳ tạng hàn, có em cam tích thuộc tỳ tạng nhiệt, bệnh em này thuộc tỳ tạng hàn, mà không có giả nhiệt ở trong là loại bệnh một chiều, dễ trị.
Trẻ em tỳ vị còn non tiêu hóa chưa mạnh, vì yêu quý, nuông chiều cho ăn uống nhiều chất béo ngọt hay chất cứng khó tiêu mà đình tích lại, có khi vì tắm rửa nhiều, chân áo sơ sài bị gió lạnh thâm vừa, có khi vì cảm nắng cảm gió hay ban trái, trị không đúng phép nọc độc chưa hết còn ngưng bế lại.
Tất cả ứ đọng ở cơ thể, ở tràng vị, ăn vào khó tiêu sinh đầy, ỉa chảy kém ăn, vì bận việc không tìm thuốc thang trị ngay cho hết, dần dân tích kêt bụng to, xanh xao gầy guộc, sinh giun sinh cam.
Bệnh này miền Bắc gọi là cam tích, miền Nam gọi là gớc ban. Nói về con giun, con cam, giun là ký sinh trùng lớn nhỏ đều trông thấy, cam là sinh trùng rất nhỏ khó thấy. Em này mới hai tuổi, con nhà hiếm hoi hẳn là được nuông chiêu cho ăn uống không có điều đó phải nhìn người và xem mạch thì bản chất tỳ vị hàn lạnh dề sinh đình tích mà đinh tích này hẳn là hàn tích, Hàn tích thì bụng dưới lạnh, cam trùng không chịu chỗ lạnh phải ngoi lên tìm chỗ nóng để kiếm ăn thức ăn không có nó cắn ở cổ họng sinh ngứa ngáy phát ho thực không phải bệnh ho, thêm vào đó ăn không tiêu bụng to, ỉa chảy, đổ mồ hôi trộm, da xanh thịt khô nhão, v.v… bởi vậy gọi cam tích thuộc tỳ hàn.
Y lý
Tỳ hàn phải ôn tỳ bổ tỳ. Cam trùng phải sát trung. Tích trệ phải tiêu tích tán trệ.
Tóm lại, trị bệnh tích cho trẻ em không thể mạnh tay phá tích mà phải bồi dưỡng nguyên khí làm chủ, thêm vào đó tiêu thực, tiêu tích sát trùng, thông khí, thẩm thấp, khu phong, hành khí, lợi thủy mới đúng.
Dược lý
Thương truật, Bạch linh bổ tỳ thẩm thấp, lợi thủy. Sơn tra tiêu nhục thực, khử tích sát trùng. Mạch nha tiêu cốc thực, nhũ thực. Trần bì tiêu thực tiêu đờm thông khí. Tạo giác khử phòng tích, thông phế khí, sát trùng. Binh lang phá khí tích, tiêu đạo. Hậu phát tiêu thực, khử hết trừ trướng mãn. Can khương ôn tỳ, khử hàn tích. Sa nhân ôn trung tiêu thực thông khí. Tất cả để ôn tỳ, khử tích, sát trùng mà chỉ là những chất nhẹ, không có vị gì đánh manh quá mức mà thuốc này lại còn tán nhỏ cho uống dần để hoãn trị chứ khống cấp trị có thể làm suy giảm bản chất cúa đứa trẻ. Thuốc chỉ có hai thang, tán nhỏ, cho uống trên hai tuần là hết bệnh và khỏe mạnh, ra Viện, cha mẹ vui vẻ, (21-11-77).
