Phụ nữ có thai, thai động cảm thấy như thai sa xuống, hoặc hơi mỏi lưng, đau bụng và trong âm hộ có chút ít huyết dịch chảy ra thì gọi là thai động không an.
Nếu cứ đau luôn huyết ra nhiều , mỏi lưng, đau bụng dữ dội, mà sẩy thai thì gọi là Đoạ thai hoặc Tiểu sản. Thường khi có thai...
Có thai sau 6-7 tháng, hoặc đang lúc đẻ, hoặc trong lúc ở cữ (nhưng phần nhiều thấy trong lúc mang thai) bỗng nhiên tay chân co giật, hàm răng nghiến chặt, hai mắt trực thị, mê man không biết gì. Bệnh nặng thì toàn thân co cứng uốn ván, giống như điên giản, một lúc (thường thường sau 1-2 phút) lại tỉnh lại...
Có thai khoảng 3 -4 tháng đến 6-7 tháng sinh ra phù thũng, gọi là Tử thũng, sách Kim quỹ yếu lược gọi bệnh này là "Thai nghén có thủy khí" như trong thiên Phụ nhân nhâm thần bệnh mạch chứng tính trị có chép: Thai nghén có thủy khí, mình nặng, tiểu tiện không lợi, gai gai ớn lạnh đứng dậy thì đầu...
Phàm có thai 7 -8 tháng, ăn uống như thường tiểu tiện không thông, nặng thì bụng dưới trướng căng lòng bực tức không nằm được, nên gọi là chuyển bào. Thiên phụ nhân tạp bệnh mạch chứng tính trị sách Kim quỹ yếu lược có đoạn chép: "Hỏi: đàn bà bị bệnh; ăn uống như thường bứt rứt nóng nảy không nằm được...
Phụ nữ có thai vài tháng, tiểu tiện đi luôn, nhỏ giọt, và đau buốt chứng trạng như vậy gọi là " Tử lâm”, còn gọi là "tiểu tiện nan". Như thiên Phụ nhân nhâm thần mạch chứng tính trị sách Kim quỹ yếu lược nói: "Có thai đi đái khó mà ăn uống bình thường, nên dùng bài Đương quy bối mẫu khô...
Phụ nữ sau khi có thai, phiền táo không an, kinh hãi khiếp sợ gọi là tử phiên. Nếu chỉ phiền nhiệt nhè nhẹ thì không phải là bệnh.
NGUYÊN NHÂN BỆNH
Huyết nhiệt
Khi có thai rồi ra huyết dồn lại để nuôi thai, thai khí uất đọng mà sinh nhiệt, nhiệt khí xông lên tâm, tâm khí không thư thái, đến nỗi tức bực...
Phụ nữ có thai đau bụng, người xưa cho rằng : "nguyên nhân sinh đau bụng là do mạch ở bào thai bị trở trệ, cho nên còn gọi là (bào trở). Chứng đau này có khi đau ở vùng ngực bụng, có khi đau ở bụng dưới, có khi đau ở vùng eo lưng và bụng". Thiên Phụ nhân nhâm thần bệnh mạch...
Bệnh nôn nghén là bệnh rất thường thấy trong khi có thai phần nhiều sinh ra lúc thai 2-3 tháng. Chứng trạng là lợm giọng nôn mửa, đầu choáng người mệt ham ăn giống quả chua mặn. Sợ mùi cơm hay buồn nôn làm trở ngại việc ăn uống, nên cổ nhân gọi là "ác trở”. Bệnh này đã sớm thấy ở thiên Phụ...
Không phải hành kinh mà ra huyết nhiều, hoặc ra huyết liên tục gọi là băng huyết, rong huyết (băng lậu). Huyết ra cấp tốc chảy xuống như trút, tương tự như núi lở nên gọi là "băng" (băng huyết), huyết ra nhỏ giọt lỉ rỉ không dứt nên gọi là "lậu" (rong huyết). Băng huyết với rong huyết đều là huyết ở tử...
Sự phát dục bình thường của phụ nữ, trung bình trên dưới 14 tuổi thì có kinh nguyệt. Nếu quá tuổi mà kinh nguyệt không thấy, hoặc thấy rồi lại ngưng, và phụ nữ đã hành kinh như thường bỗng vài tháng không hành, đồng thời lại có hiện tượng bệnh lý, đều gọi là bế kinh. Còn như lúc có mang và lúc...