GIÁP XA

頰車穴
S 6 Jiá chē xué

Xuất xứ của huyệt Giáp Xa:

«Linh khu – Kinh mạch».

Tên gọi của huyệt Giáp Xa:

-“Giáp” có nghĩa là mặt bên của mặt hay của hàm dưới.
-“Xa” có nghĩa là cái xe, hễ cái gì dùng sức xoay vần cho đổ sức người đều gọi là xe (xa). Ngoài ra, “Xa”còn có nghĩa là hàm răng.

Ngày xưa, xương hàm dưới giải phẫu gọi là “Giáp-xa cốt”. Nó giữ răng dưới và giữ chúng cử động khi nhai thức ăn. Huyệt này nằm trên hàm, sát với góc hàm dưới, do đó mà có tên Giáp xa.

Tên Hán Việt khác :

Khúc nha, Cơ quan, Quỷ sàng.

Huyệt thứ :

6 Thuộc Vị kinh.

Mô tả huyệt của huyệt Giáp Xa:

1. VỊ trí xưa:

Dưới trái tai 0,8 thốn, đầu xương quai hàm, gần chỗ hõm ổ trước (Giáp ất, Loại kinh, Dại thành).

2. Vị trí nay :

Hả miệng, nhai, cắn chặt răng, đè có chỗ hõm ấn vào có cảm giác ê tức. Huyệt ở trước góc hàm và ở trên bờ dưới xương hàm dưới 1 ngang ngón tay.

3. Giải phẫu, Thần kinh Dưới của huyệt Giáp Xa:

là cơ cắn, xương hàm dưới – Thần kinh vận động cơ là nhánh thần kinh sọ não số V. Da vùng huyệt chi phối bỏi tiết đoạn thần kinh C2.

Hiệu năng của huyệt Giáp Xa:

Sơ phong thông lạc, lợi răng khớp

Tác dụng trị bệnh của huyệt Giáp Xa:

Thường có tác dụng trị bệnh tại chỗ, chữa chứng đau thần kinh mặt, liệt thần kinh mặt, viêm tuyến dưới tai, co rút cơ nhai, cấm khẩu, viêm khớp hàm dưới.

Lâm sàng của huyệt Giáp Xa:

1. Kinh nghiệm tiền nhân:

Phối Thừa sơn, Hợp cốc trị cấm khẩu răng cắn chặt (Đại thành). Phối Nhân trung trị trúng phong, miệng sùi bọt mép (Thắng ngọc).

2. Kinh nghiệm hiện nay:

Phối Hợp cốc, Ê phong, trị viêm tuyến amydal cấp tính, viêm tuyến dưới tai cấp. Phối Nha thông, Hạ quan, Hợp cốc, Nội đình trị đau răng. Phối Tình minh, Cự liêu, Quyền liêu, Hợp cốc, Địa thương (ôn châm) chữa liệt mặt ngoại biên.

Phương pháp châm cứu:

1. Châm – Thẳng, sâu 0,5 thốn tại chỗ có cảm giác căng tức – Xiên, trong trường hợp trị liệt mặt thì mùi kim hướng tói Địa thương 2 – 3 thốn. Tại chỗ có cảm giác căng tức đồng thời lan ra 2 bên Trong trường hợp cơ nhai bị co rút, mũi kim nên châm hướng lên trên. Khi trị đau răng trên hoặc dưới. mủi kim nên hướng về phía răng đau.
2. Cứu 5-10 phút.

Tham khảo của huyệt Giáp Xa:

1. «Giáp ất» quyên thứ 12 ghi rằng: “Sưng má, đau hàm sai, đau miệng cấp khó nhai, dùng huyệt Giáp xa làm chủ”.
2. <<Đại thành» quyển thứ 6 ghi rằng: “Giáp xa chủ trị trúng phong hai hàm răng cắn chặt, cấm khẩu không nói, mất tiếng, đau hàm răng, sưng hàm má, răng không nhai được thức ăn, cô gáy khó quay, mắt miệng lệch”.

3. <<Đại thành» quyển thít 9 ghi rằng: “Miệng méo mắt xếch, trúng phong, dùng huyệt Địa thương, Giáp xa, Nhân trung, Hợp cốc”.
4. Giáp xa có công hiệu khu phong thanh nhiệt, thông lạc khai quan. Đối với chứng miệng méo mắt xếch do trúng phong và đau răng, sưng má, cấm khẩu có tác dụng rất tốt.