Nguồn: Thần hoàng Trung y trí khố
Phương gốc Tứ quân tử thang bắt đầu xuất hiện trong “Thái bình huệ dân hòa tễ cục phương”từ thời nhà Tống, là tổ phương bổ khí. Hậu thế có rất nhiều phương thang bổ khí kiện Tỳ, phần nhiều do từ phương này mở rộng biến hóa mà thành.Phương này do Nhân sâm 10g (Đảng sâm), Bạch truật 9g, Phục linh 9g, Chích Cam thảo 6g hợp thành. Có tác dụng bổ khí kiện tỳ. Chủ trị chứng Tỳ vị khí hư. Bởi vì bốn vị thuốc vị cam tính bình, bổ khí, kiện Tỳ vị mà được đặt tên.Mở rộng ứng dụng lâm sàng, và có nhiều cách sử dụng mới.
【Ứng dụng lâm sàng】
1. Điều trị rối loạn nhịp tim
Tứ quân tử thang gia vị điều trị các chứng rối loạn nhịp tim có hiệu quả tốt và không có phản ứng phụ. Phương gốc gia Đại giả thạch, Sơn thù du có thể điều chỉnh chức năng tim và tăng cường độ co bóp cơ tim.
2. Điều trị u xơ tử cung
Bệnh viện Trung y thành phố Hành Dương dùng Tứ quân tử thang (Đảng sâm)30g, Bạch truật 20g, Phục linh 15g, Cam thảo 9g, bội Nga truật 60g, Tam lăng 30g, Ngưu tất 15gđiều trị 13 trường hợp u xơ tử cung, 10 trường hợp khỏi, tiến triển tốt, tái phát 2, không hiệu quả 1.
3. Điều trị viêm đại tràng mạn tính
Đối với viêm đại tràng mạn tính có khí hư, thường dùng Tứ quân tử thang gia vị có hiệu quả rõ ràng.
Bệnh án ví dụ:Trương Mỗ, nam 40 tuổi,nông dân. Ngày 16 tháng 4 năm 1995 đến khám bệnh: người mắc bệnh tự kể mắc Viêm đại tràng mạn tính 3 tháng,8 ngày nay bệnh tình nặng lên, tiêu chảy ngày 5 – 6 lần, đi kèm chán ăn, ăn không ngon miệng, mệt mỏi uể oải phá lực, đau bụng kéo dài. Lưỡi đạm, rêu trắng, mạch trầm tế. Chứng thuộc Tỳ hư tiết tả. Chữa nên bổ khí kiện tỳ chỉ tả. Dùng phương Tứ quân tử thang gia vị: Đảng sâm 15g, Bạch truật 12g, Hoàng kỳ 15g, Ý dĩ nhân 30g, Tiêu sơn tra 30g, Cam thảo 6g. Sắc uống, ngày 1 thang. Sau khi uống 4 thang, các chứng giảm đáng kể. Vẫn tiếp tục uống thang này sau 6 thang, hết tiết tả, đại tiện thành hình, ăn nhiều lên, các chứng tiêu giảm mà bệnh khỏi.
4. Điều trị có thai nôn mửa
Tứ quân tử thang gia Trần bí, Bán hạ điều trị 93 trường hợp có thai nôn mửa, thu được kết quả khả quan. Trong đó uống 2 thang thuốc 50 trường hợp ngừng nôn, uống 4 thang 4 trường hợp ngừng nôn, uống 6 – 8 thang 1 trường hợp ngừng nôn, uống 10 – 14 thang 3 trường hợp ngừng nôn.
5. Điều trị chứng vô sinh
Báo cáo lâm sàng: dùng Tứ quân tử thang hợp Lục vị địa hoàng thang chữa trị nam số lượng tinh trùng ít, hoạt động yếu mà gây chứng vô sinh nam có hiệu quả.
6. Điều trị bệnh liệt chu kỳ
Gốc bệnh là một loại bệnh có liên quan tới chuyển hóa Kali, bệnh bại liệt chân tay chậm chạp mềm yếu phát tác có tính chu kỳ, thường dùng Tứ quân tử thang gia Hoàng kỳ 25g, Mạch môn đông 25g, Phòng phong 10g, Bạch chỉ 10g, có một tác dụng điều trị nhất định.
7. Điều trị chứng trẻ em biếng ăn
Người viết bài lâm sàng dùng Tứ quân tử thang gia vị điều trị chứng trẻ em biếng ăng thu được hiệu quả tốt.
Bệnh án ví dụ: Bệnh nhân nam 13 tuổi, học sinh. Ngày 2 tháng 4 năm 1994 đến khám bệnh. Bệnh nhân vốn người gầy yếu, tinh thần không phấn chấn, tóc thưa thớt, không mượt mà. Tháng gần đây, buồn nôn, không nghĩ đến ăn uống. Chất lưỡi đạm trắng, rêu lưỡi mỏng, mạch tế nhược. Chứng thuộc Tỳ Vị khí hư gây ra. Dùng Tứ quân tử thang gia vị; Đảng sâm 10 g, Bạch truật 10 g, Phục linh 10 g, Tiêu tam tiên mỗi vị 9g, Kê nội kim 10g, Thanh bán hạ 9g, Sa nhân 6g, Cam thảo 3g. Sắc uống, ngày 1 thang. Sau 3 thang ăn nhiều lên, tiếp tục uống sau 6 thang các chứng tiêu giảm.
8. Điều trị loét niêm mạc miệng
Có người dùng Tứ quân tử thang gia vị điều trị 312 trường hợp loét niêm mạc miệng lặp lại, thu được hiệu quả tốt; thường dùng Đảng sâm 12g, Bạch truật 15g, Phục linh 20g, Cam thảo 8g, như phương cơ bản, tùy theo chứng gia giảm: chứng đầy bụng không tiêu nổi bật, gia Tiêu tam tiên, Kê nội kim; chứng vị nhiệt nổi bật gia Sinh thạch cao; chứng Tỳ dương hư, đại tiện lỏng loãng, gia Hậu phác; Tỳ thận dương hư, gia Tri mẫu, Hoàng bá,…Sắc uống, ngày 1 thang, có hiệu quả đáng kể. Ít thì dùng 3 thang, nhiều dùng 4 thang, tất có thể khỏi bệnh.
9. Điều trị bệnh hầu họng
Tứ quân tử thang gia vị điều trị 48 trường hợp bệnh hầu họng, hiệu quả điều trị hài lòng. Trong đó 20 trường hợp mất tiếng, 20 trường hợp viêm họng cấp và mạn tính, 8 trường hợp viêm amiđan. Lâm sàng chữa khỏi 12 trường hợp, 28 trường hợp hiệu quả rõ, 6 trường hợp tiến triển tốt, không hiệu quả 2 trường hợp.
Bệnh án ví dụ: Vương Mỗ, nữ, 36 tuổi. Ngày 8 tháng 6 năm 1993 đến khám bệnh: Bệnh nhân đau họng, khàn tiếng hơn 1 năm nay. Tây y chẩn đoán: viêm thanh quản mạn tính. Đã được khám và dùng nhiều thuốc, uống thuốc không hiệu quả. Trông thấy họng xung huyết không rõ ràng,kèm chóng mặt. Trong lòng sợ hãi, hình hàn chi lạnh, hung muộn, phá lực, đôi khi buồn nôn, lưỡi đạm không khát, ít rêu,mạch trầm tế vô lực. Chứng thuộc dương khí bất túc, kiêm đàm trệ mà thành. Pháp nên bổ khí kiện Tỳ, hoạt huyết hóa ứ. Dùng phương Tứ quân tử thang gia vị: Đảng sâm 30g, Bạch truật 12g, Phục linh 12g, Cam thảo 6g, Hoàng kỳ 30g, Bán hạ 9g, Phật thủ 15g, Xích thược 12g. Sắc uống, ngày 1 thang. Sau 3 thang, triệu chứng bệnh giảm nhẹ. Uống đến 8 thang mà khỏi bệnh.
Ngoài ra, Tứ quân tử thang gia Hoàng kỳ, Đương quy, Thuyền thoái cũng có tác dụngkhai âm và chỉ ngứa rõ ràng.
【Nghiên cứu hiện đại】
Nghiên cứu dược lý chỉ ra rõ, phương gốc có khả năng nâng cao khả năng miễn dịch của cơ thể, nâng cao khả năng thực bào của bạch cầu, tăng cường tổng hợp globulin miễn dịch cho cơ thể. Sau khi dùng Tứ quân tử thang, có khả năng khiến cho tăng cường thể chất mà nâng cao sức đề kháng với bệnh tật, có tác dụng giải co thắt và chống loét.
Tứ quân tử thang và xạ trị, hóa trị kết hợp ứng dụng cận lâm sàng, có thể vai trò bổ sung cho nhau, có thể có hiệu quả bảo vệ và cải thiện chức năng miễn dịch của cơ thể, từ đó cải thiện đáng kể hiệu quả điều trị trên lâm sàng.
Tứ quân tử thang còn có khả năng điều chỉnh chức năng của đường tiêu hóa, thúc đẩy khép miệng vết loét. Tứ quân tử thang có khả năng tăng tốc độ hình thành các tế bào hồng cầu để cải thiện tình trạng thiếu máu.
Các thí nghiệm trên động vật cho thấy: Tứ quân tử thang có tác dụng chống đột biến vàchống khối u rõ ràng, nếu như phối hợp bổ trung ích khí có thể nâng cao hiệu quả điều trị và giảm các phản ứng bất lợi của các loại thuốc hóa trị liệu.
【Vấn đề chú ý】
Tình trạng mất tân dịch sau khi mắc bệnh, không phải do phương thuốc gây nên.
【Lời tựa】
Phương gốc không nhiệt không táo, bổ mà không quá mạnh, tính chất bình hòa. Ích khí kiện Tỳ dưỡng Vị, cho nên là phương cơ bản để bổ khí, có khả năng tăng cường chức năng miễn dịch của cơ thể, điều chỉnh các rối loạn công năng vị trường, và bảo đảm tác dụng của Can. Không chỉ bổ khí, mà còn bổ huyết, cho nên là yếu phương cơ sở bổ khí và bổ huyết. Thông qua gia giảm, có thể phát huy biến hóa ra rất nhiều phương thang, chẳng hạn như Dị công tán. Lục quân tử thang, Hương sa lục quân tử thang,…
Bản dich của Đỗ Ngọc Ánh
