PHỤC LINH

茯苓

Tùng chi thần linh, phục kết nhi thành

(PORIA COCOS WOLF)

Đọc thêm các tên khác:

1. Phục linh 2. Bạch phục linh 3. Bạch vân linh
2. Triết phục linh 5. Bạch linh khôi 6. Triết linh

24. Thiên sinh linh

Tính vị:

Khí bình, vị cam, không độc.

Công hiệu:

Phục linh có hai thứ: một thư trắng và một thứ đỏ, đây hãy kể thứ trắng.

Công hiệu của Bạch phục linh chủ thấm thấp tiêu đờm nhuận phế, bổ tâm phạt thận, điều tỳ.

Ông Đông Viên nói rằng:

Phục linh bổ hư lao phần nhiều lấy tâm tỳ làm chuẩn đích, nó là vị thuốc thông hành được tam tiêu thấm được thấp, thông lợi được tiểu tiện, tiêu được chứng phũ thủng, chữa được bao nhiêu bệnh nặng, nó là vị thuốc thánh trong việc hành thủy. Nhất thiết bao nhiêu những chứng đờm ẩm ủng tắc, chứng phế nuy, phế có hỏa, là không thể thiếu nó được vậy.

Người bị chứng thận có tà làm ra chứng lâm lịch bí kết bạch trọc, hay là chứng đau lưng chân tay yếu đuối không đủ-sức, không hoạt bát được, là bởi thần kinh đình trệ , nó làm nên chuyện vật thì chỉ có Bạch phục linh mới đánh tan được thủy tà mới yên được thận thủy, nuôi được tâm thần, nó lại còn làm cho người ta bớt được chứng hờn giận chứng lo lắng sợ hãi hay quên, yên được dưới tâm kinh đau kết, chỉ có nó mới có thể nuôi dưỡng được tâm thần, yên được hồn phách, ngần ấy chứng đều phải lấy vị phục linh, phục thần làm chủ vậy.

Cách chế:

Gọt bỏ vỏ thô ngoài, thái mỏng phơi khô để mà dùng.

Nhưng phải kiêng kỵ những người âm hư, thì dùng nó ít thôi. Những người làm ăn khó nhọc vi công việc nhiều quá, đến nỗi dương cũng hư, lâu ngày quá thành ra chứng lao thương, nên con người mệt mỏi, mồ hòi ra nhiều quá, ma tiểu tiện đi luôn lại không có thấp nhiệt thì câm không được dùng.

Phục linh được luyện với mật cùng với Hồ ma nhân, ai có thể dung nó mà ăn được nhiều thi có thể tịch cốc được, bỏ được lúa gạo, không còn biết đói là gì, dùng nó được nhiều thì sống lâu thêm tuổi thọ.

Dùng nó vào với bài Ngũ linh tán thì lợi được thủy, trừ được thấp, khỏi được chứng hư nhiệt, nếu phải lâ người khí thắng hon thì nên bỏ quế đi.

Tính nó ghét Bạch liềm, sợ Mẫu mông, Địa du, Hùng hoàng, Tần giao, Miết giáp, kiêng ky giấm gạo, và các thứ đồ chua. Mã vấn làm sứ nó. Tính nó mà được có cam thảo, phòng phong thược dược. Tử thạch anh. Mạch môn đổng thì chữa được những bệnh ở năm tạng.

Phục linh mà được có Nhãn sâm, Bạch truật, Quất bì, Hoài son, Biển đậu, Bạch thược, Cam thảo, thì nó hợp sức nhau, thêm khí lực bổ tỳ vị, là một phương thuốc đệ nhất vậy.

Phục linh mà được có Bạch truật, Thương truật, Trạch tả, Sa tiền, Bạch thược, Quốc bì, Mộc qua, Trư linh, cùng hợp sức thì cái việc tiêu thủy cũng là cốt yếu vậy.

Dùng nó vào vói bài lục VỊ, nó có khá năng phá tan được thận tà.

Dùng nó vào với thuốc bổ tâm đon, thi nó bổ được tâm an được hồn phách nuôi dưỡng được thần trí.

Nhũng phương giản dị mà hiệu nghiệm

Một phương chửa được chứng vì tâm hư, cho nên hay mơ mà có khi như mộng tinh, hay là đi tiểu ra trắng đục thì dùng Bạch linh làm ra bột, mỗi lần uống hai đồng cân, uống vói nước cơm ngày uống hai lần.

Đây là bài thuốc của ông Tô Đông Pha.

Xuất trong Trực chí phương

Một phương chữa người có thai mà bị chứng thủy thủng, tiểu tiện khó đi, phần nhiều đi vẫn không được thông lợi, thường hay ghét gió lạnh thì dùng Xích phục linh, gọt bỏ vỏ ngoài đi, cùng vói hạt qui tử, mỗi thư đều nửa lạng, làm ra bột mỗi lần uống hai đồng cân, uống với nước mói múc ở ao sông giếng lên

Vũ giáng sư phương

Một phương chữa được người thốt nhiên tai điếc Hoàng Lạp không cứ nhiều ít, hòa với bột phục linh nhai nát nhỏ ra uống thang bằng nước trà tươi.

Xuất trong Phố tế phương

Một phương chữa người bị chứng quái gở cũng bởi vì chứng huyết dư, mười đầu ngón tay đốt nào cũng hỏng hết, chi còn gân, còn liền thôi, không còn có đốt ngón tay nào nữa, trong thịt lại có sâu bò ra, trắng như sợ bấc đèn, dài đến một hai tấc, khắp cả mình thì lông xanh biếc cuộn lại, chứng này gọi tên nó là bệnh huyết dư: thì chỉ dùng Phục linh cùng với Hồ hoàng liên, nước nấu mà uống luôn luôn là khỏi.

Xuất trong Hạ tử ích kỳ tật phương

Một phương chữa được chứng thủy thủng, đi đái rất ít, đau buốt khó đi.

Phục linh cúng với tiên mục, hai vị bằng nhau, dùng nước nấu kỹ mà uống mấy ngày là khỏi.

Xuất trong Phổ tế phương

Một phương chữa chứng khí nghịch, lồng ngực đầy trướng.

Phục linh một lạng, Nhân sâm nửa lạng làm ra bột cả, mỗi lần uống 3 đồng cân, uống với nước sôi, hoặc nước sắc kỹ mà uống ngày 3 lần.

Xuất trong Thánh tế tống lục phương

Một phương chữa người bị chứng đi đái luôn, mà lại đi nhiều.

Bạch linh bỏ vỏ, can sơn dược bỏ vó, dùng nước bạch phàn nấu qua đi, rồi bồi khô, hai vị bằng nhau làm ra bột mỗi lần uống hai đồng cân, uống với nước cơm.

Xuất trong Nho môn sự thân phương

Một phương chửa người bị chứng vì hạ hư mà tiêu khát, bệnh này là chứng bệnh thượng thịnh hạ hư, bởi vì lửa ờ tâm tiêu thước quá, cho nên thận thủy khô cạn, tâm thận chẳng giao tế được với nhau mà thành ra chứng khát, thì dung Bạch linh 1 cân, Hoàng liên 1 cân, làm ra bột chưng thêm Thiên hoa phấn làm hồ ma viên to bằng hạt ngô, mỗi lần uống năm mươi viên, uống thang với nước sôi còn hơi nóng.

Xuất trong Đức sinh đường kinh nghiệm phương

Một phương chưa chứng ăn gì đi ra cái nấy hay là chứng hoạt ly đi mãi không thôi, Bạch linh 2 lạng, làm ra bột rồi dùng Tử tô, Mộc qua sắc lấy nước lam thang mà uống, mỗi lần uống 2 đồng cân.

Xuất trong Bách nhất tuyến phương

Một phương chữa người bị chứng mặt xám đen, hay là xám bã chè, hoặc như nốt trứng sẻ.

Bạch linh bột hòa củng với mật, thường đêm xoa xát hay rịt đắp vào mặt, ngày rửa nước thì chỉ trong hai bảy mươi bốn ngày là khói.

Xuất trong Diêu tăng viên tập nghiệm phương

Một phương chữa ngưòi bị chứng hóc xương gà xương lợn. Nhưng phái dự phòng trước là ngày mồng năm tháng năm lấy được hạt chứ tử phoi khò, rồi cùng với Bạch linh hai thứ bằng nhau, tán thành bột nhó; mỗi lần uống 2 đồng cân, dũng Nhũ hương sắc nước làm thang mà uống.

Một phương không cần phải chử tử, chỉ dũng Bạch linh làm ra bột, rồi lấy loại xương mình đã bị hóc ấy, sắc lấy nước làm thang mà uống.

Xuất trong Kinh nghiệm lương phương

Một phương chữa được người bị chứng lậu trĩ.

Xích phục linh cũng với Bạch phục linh đều bỏ vỏ ngoài đi rồi gia thèm Một dược, các vị đều mỗi thứ 2 lạng, cùng với Phá cố chi 4 lạng, dùng cối đá giã luyện thành một khối. Nếu về múa xuân mùa thu thi ngâm rượu ba ngày.

Mùa hạ thì hai ngày.

Múa đông thì năm ngày.

Đem ra dùng cái thùng bằng gõ, chưng cách thúy cho chín phoi khô làm ra bột, dùng rượu làm hỗ mà viên, to bằng hạt ngô, mỗi lần uống hai mươi viên, thang bằng rượu, rồi cứ dần dần tăng lên đến hai mươi năm viên thì khỏi.

Xuất trong Chính bính tập nghiệm phương

Bài Chu tước hoàn.

Chứa được chứng tâm thần không định, hoảng hốt hay quên, tâm hóa không giáng được, thận thúy không đú sức đưa lên, có lúc làm ra run rẩy, hình như cuống cuồng.

Phục thần hai lạng bỏ vỏ, trầm hương chính nửa lạng đều làm ra bột, luyện mật làm hồ và viên to bằng hạt đậu lớn mỗi lần uống ba mươi viên sau khi ăn cơm rồi lại dùng sâm tốt sắc lấy nước làm thang mà uống.

Bài Uy Hi hoàn

Chữa được nhửng chứng người con trai nguyên khí hư tật, tính khi không vững bền, tiểu tiện trắng đục như nước gạo, hay là làm ra chứng tâm lịch, tinh thương dí lậu ra luôn khi ngủ thi mơ màng kinh hoàng thỉnh thoảng lại mộng tinh, tiết tinh. Hay người đàn bà con gái bị chung bạch lâm bạch đời.

Bạch linh 5 lạng, gọi bỏ hết vỏ cây ờ ngoài, Trư linh 4 đồng cân, cho cả vào nồi nấu sôi chừng hai mươi sấp sôi đem ra phơi khô, nhặt bỏ Trư linh đi, rồi làm ra bột, dũng Hoàng lạp hòa làm viên bằng viên đạn, mỗi lần ngậm một viên trong lúc lòng không, dùng nước bọt thấm xuống mà nhai nuốt đi, uống đến bao giờ nước tiểu trong là khỏi, nhưng phái nhớ một điều cần là phải kiêng giấm chua.

Bạch linh hoàn:

Chữa được những chứng tâm thận đều hư, thần trí không vững, tiểu tiện đi ra lâm lịch, đái ra rỏ từng giọt, đái són hoặc là người mơ mộng ra tinh, hay là sự nhiên tiết tinh bạch trọc.

Bạch phục linh, Xích phục linh bằng nhau, làm ra bột, cho vào chậu nước mói kín ở ao, hay là nước sông hồ giếng múc lên, phi để mà lọc bỏ nhưng bỏ sáp đi, rồi hớt vào miếng vải để phoi cho khô, rồi dùng nước cốt cú Địa hoàng quấy đều cho rượu vào mà chưng thành cao để làm hồ mà viên to bằng viên đạn, uống thang với nước muối, mỗi lần 1 viên, uống lúc lòng không.

Trường hợp phải kiêng Bạch linh.

Phàm những người vốn đã bị chứng âm hư, mà không có chứng thấp nhiệt, thì không được dùng Phục linh.

Dung lượng: Mỗi khi dùng Phục linh thi dũng nó từ 2 đồng cân đến 4 đồng cân