Ma hoàng
麻黃
+ Ma hoàng (Herba Ephedrae) là phần ngọn hay trên mặt đất phơi âm can hoặc sấy khô của cây ma hoàng (Ephedra Sinica. Stapf) thuộc họ ma hoàng (Ephdraceae).
+ Tính vị:
cay, hơi đắng, ấm. Qui kinh phế-bàng quang.
+ Tác dụng:
phát hãn giải biểu, tuyên phế bình suyễn, lợi niệu tiêu thũng.
+ Tác dụng dược lý:
ma hoàng có chứa Ephedrine, dầu bay hơi, d – Pseudo- Ephedrine. Chất dầu bay hơi có tác dụng phát hãn. Ephedrin có khả năng làm luyến mổ hôi tăng tiết nhiều và nhanh. Ephedrin còn có tác dụng giãn cơ trơn của khí quản, d – Pseudo-Epheđrine lợi niệu gây hưng phấn tạng tim, co mạch tăng huyết áp, gây hưng phấn trung khu thần kinh, gây nên trạng thái hưng phấn mất ngù không yên. Chất dầu bay hơi có tác dụng ức chế đối với bệnh cảm cúm.
+ Chỉ định:
– Chứng ngoại cảm phong hàn: sợ lạnh, không có mồ hôi, phát sốt đau đầu, mạch phù mà khẩn; thường đùng phối hợp với quế chi trong bài ma hoàng thang.
– Ma hoàng còn có tác dụng khai tuyên phế khí, dùng để điều trị bệnh suyễn khái thực chứng, thường phối hợp với hạnh nhân, cam thảo. Ngoài, ra ma hoàng còn phối hợp với tế tân, can khương, bán hạ… để diều trị chứng hàn đàm đình ẩm (ho khó thờ, đờm nhiều, trong loãng) như bài Tiểu thạch lâm thang. Điều trị phế nhiệt vượng thịnh gãy sốt cao, khó thờ cấp thường phối hợp với thạch cao, hạnh nhân, cam thảo để thanh phế bình suyễn, như bài ma hạnh thạch cam thang.
– Chứng phong tà xâm nhập biểu, phế mất cõng nâng tuyên giáng thủy thũng, gáy nên tiểu tiện không thông; phối hợp với cam thảo tức là bài cam thảo ma hoàng thang; nếu kèm theo nóng trong, tỳ hư, có thể phối hợp với thạch cao, sinh khương, cam thảo, bạch truật…
+ Liều dùng:
3 -10g/ngày. Nếu phát hãn giải biểu thì dùng tươi, nếu chi khái bình suyễn thì dùng trích.
Chú ý:
ma hoàng phát tán rất mạnh, nếu biếu hư tự hãn, âm hư đạo hãn và hư suyễn đều phải rất thận trọng khi dùng.
