Mạch và chứng của bài Phục linh tứ nghịch thang
Điều 69. Phát hãn hoặc hạ rồi mà bệnh vẫn không giải, buồn phiền vật vả, cho uống Phục linh tứ nghịch thang làm chủ.
Tóm tắt:
Chứng trạng và cách chữa trường hợp sau khi phát hãn hoặc cho hạ mà âm dương đều hư.
Thích nghĩa:
Sau khi phát hãn hoặc hạ, bệnh vẫn không giải, lại tăng thêm chứng buồn phiền vật vã là bệnh đã chuyển thuộc thiếu âm. Bởi vì phát hãn làm cho thuỷ hoả không giúp nhau (vị tể) cho nên sinh ra buồn phiền vật vã. Chứng này với chứng buồn phiền vật vã của điểu 61 đều thuộc về diện chữa nhầm mà sinh ra: điều 61 là nói sau khi hãn hạ, dương khí đại hư, ban ngày thì buồn phiền vật vã, chiều tốỉ lại yên tĩnh; điều này là nói sau khi hạ hãn, âm dương đều hư, cả ngày lẫn đêm đều buồn phiền vật vã. Bởi thế, trên phương diện trị liệu, một đằng chuyên về phù dương, một đằng chuyên về phù dương kiêm cứu âm dịch.
Phuc linh tứ nghịch thang:
Phục linh 4 lạng
Nhân sâm 1 lạng
Phụ tử 1 củ (dùng sông, bóc bỏ vỏ, xẻ ra làm 8 miếng)
Chích thảo 2 lạng
Can khương 1,5 lạng
Năm vị trên dùng 5 thăng nước, sắc lấy 3 thảng, lọc bỏ bã, uống ấm mỗi lấn 7 cáp, ngày uông 2 lần.
Ý nghĩa phương thuốc:
Phương thuốc này để chữa chứng buồn phiền vật vã do âm dương đều hư sau khi phát hãn cho hạ, dùng can khương, phụ tử để bồi dương. Nhân sâm, phục linh để thêm khí làm hết buồn phiền vật vã; cam thảo hoà trung, phù dương để cứu âm thì buồn phiền vật vã sẽ tự khỏi.
