THUỐC NAM CHỮA TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY
(TÀO TẠP)
Tào tạp là nói ở vùng ngực cồn cào, xốn xáo, khó chịu, nặng hơn nữa thì nóng rát, đau xót, đó là một trong những chứng hậu quần (17) (nhiều chứng trạng lẫn lộn trong một bệnh) của hội chứng vị quản thống (đau Dạ Dày) như: Thổ toan, thôn toan, phiến vị, tào tạp…
Trên thực tiễn lâm sàng, người xưa đã theo dõi tổng kết, nhận xét nguyên nhân của bệnh này, phần lớn do đờm, do hoả (thận hoả) do uất gây nên. Cơ chế của bệnh có thể chia làm 3 loại hình: Vị nhiệt, vị hư, tâm tỳ hư, biểu hiện như sau:
– 1. Vị nhiệt:
Triệu chứng: Cồn cào kèm theo miệng khát, | muốn uống nước lạnh, miệng hối, lồng ngực buôn bực, rêu lưỡi vàng, mạch xác.
Phép chữa: Hoà trung thanh nhiệt.
Cổ phương dùng bài:
Ôn đớm thang, gia hoàng liên, chi tử.
Bài thuốc nam:
– Thể linh :15g
– Chi tử (sao) :15g
– Hoàng liên : 10g
– Trần bì (sao) : 10g
– Trúc nhự : 15g
– Chỉ thực : 10g
– Cam thảo : 5g
– Táo : 2 quả
Sắc uống.
-
Vị hư:
– Triệu chứng: Cồn cào kèm theo miệng nhạt, ăn không biết ngon, ăn xong đầy tức, lưỡi nhợt, mạch hư.
Phép chữa: Kiên tỳ hoà vị.
Cổ phương dùng bài:
Tứ quân tử thang gia hoài sơn biến đậu, mộc hương.
Bài thuốc nam:
– Phòng sâm : 15g
– Biến đậu : 15g
– Bạch truật (sao) : 10g
– Mộc hương (điều ngoài) : 8g
– Hoài sơn : 15g
– Thổ linh :15g
– Dây cườm cu : 5g
-
Tâm tỳ hư tổn:
Triệu chứng: Cồn cào kèm theo sắc mặt không có màu tươi sáng, đầu choáng váng, tâm hồi hộp, lưỡi nhợt, mạch tế.
Phép chữa: Bổ tâm tỳ.
Cổ phương dùng bài: Quy tỳ thang.
Bài thuốc nam:
– Đương quy : 15g
– Long nhẫn : 10g
– Bạch truật (sao) : 10g
– Táo nhân (sao) : 10g
– Rễ vú bò (tẩm mật sao) : 15g
– Sâm bố chính : 12g
– Thổ linh : 10g
– Mộc hương (điều ngoài) : 5g
Sắc uống.
Trên đây người xưa đã nhấn mạnh đến nguyên nhân cơ chế của bệnh là do vị hư, do đờm, do hoả, do uất gây nên.
Trong thiên thuỷ hoả của sách Phùng Thị nói: “Khí hư sinh hoả, hoả hư thành đờm”. Vậy đờm, hoả, uất chỉ là ngọn, là thực, mà khí mới thực là gốc là hư. Lại có câu: “Dương thường hữu dư, âm thường bất túc”. Nếu hư đều là do âm hư, nhưng cũng có chứng thuộc hậu thiên, âm huyết hư, âm hư thì hoả động, nên dùng bài Tứ vật, gia các vị thanh hoả để chữa như: Hoàng liên, hoàng cầm, chi tử. Có chứng
thuộc tiên thiên, âm thuỷ hư, thuỷ suy thì hoả bồng lên dùng thang Lục vị, gia các vị liếm nạp để chữa như: Ngũ vị, mạch môn, ngưu tất. .
Bởi vì hoả thinh thì 5 chất dịch bị khô cạn và vùng ngực hình như đau, những người gây đen thường hay mắc, nhất là ở phụ nữ, bị mất máu lại càng dễ mắc. Thỉnh thoảng cũng có người vì hậu thiên, khí hư có đờm, mới dùng Tứ quân hoặc Lục quân thang. Đó là phép chữa kinh nghiệm lấy gốc làm ngọn, lấy bộ làm công mà đờm, hoả, uất đều khỏi.
