Mối quan hệ giữa Tạng Tâm với Não
心脏与脑陪的关系
Quan hộ của Tâm và Não, chủ yếu là chủ về thần minh. Tâm chủ thần minh, là chỉ Tâm chủ về mặt tinh thần, ý thức, tư duy hoạt động của con người. Thiên Tà khách sách Linh Khu nói: “Tâm là nơi cư trú của tinh thần. Thiên Mạch yếu tinh vi luận sách Tố Vấn cũng nói :” Đầu là phủ của tinh minh.” Sách Bản thảo cương mục của Lý Thời Chân đời Minh nói lại rằng : “Não là phủ của nguyên thần Hoạt đông tinh ;thần chủ yếu của con người. Sách Bản thảo bị yếu của Uổng Ngang đời Thanh có nói: “Sự ghi nhớ của con người là ở Não, cường điệu được công năng sinh lý của não chủ vế tư duy”. Vương Thanh Nhiệm đời Thanh cũng chỉ ra: “Sự nhanh nhậy ghi nhớ không ở Tâm mà là ờ Não”.
Có thể thấy đại não có quan hệ rất mật thiết với hoạt động tinh thần. Tuy nhiên người xưa đối với sinh lý và bệnh lý của Não có nhận thức nhất định, nhưng trên thực tiễn lâm sàng vẫn lấy lý luận tạng tượng học của Đông y để chỉ đạo được sinh lý và bệnh lý của não quy vào Tâm mà phân thuộc vào ngũ tạng. Ngoài ra Não còn do sự tụ hội của tuỷ mà thành, thiên Hải luận sách Linh Khu nói: “Não là bể của tuỷ“, Thận tinh có thể hoá sinh ra Não tủỵ, mà tinh huyết cùng một nguồn, huyết có thể hoá thành tinh, tinh có thể hoá ra tuỷ, sở đĩ dưới tình huống bệnh lý, nếu như Tâm huyết khuy hư thì có thể dẫn đến Thận tinh không đầy đủ, dần dần dẫn đến tuỷ hải rỗng không mà xuất hiên triệu chứng huyễn vâng.
Nguyên nhân dẫn đến tật bệnh của Tâm có rất nhiều， nhưng khái quát không ngoài hai loại là ngoại cảm và nội thương. Ngoại cảm tức là cảm phải tà khí lục dâm hoặc là độc tà thấp nhiệt khắc. Nội thương gây bệnh phần nhiều là liên quan mật thiết tói tình chí, ăn uống, mệt nhọc và ảnh hưởng bởi dược vật, tiên thiên dị thường hoặc bối cảnh sinh hoạt, Nội thương dẫn đến bệnh có thể chia ra hai loại là: Bản tạng tự bệnh và liên luỵ bởi các tạng khác. Bản tạng tự bệnh là chỉ bệnh biến nguyện phát bởi tự tạng Tâm mắc bệnh. Như Tâm ở chí là mừng, mà mừng quá thì hại tới Tâm đó là bản thân tạng Tâm tự mắc bệnh.
Nếu do các tạng khác mắc bệnh liên luỵ đến mà gây ra bệnh biến ở tạng Tâm cũng có thể gọi là tính kế phát bệnh biến của tạng Tâm, trên lâm sàng rất hay gặp . Nếu như bệnh Phế ho suyễn lâu ngày không khỏi, sau đó có thể ảnh hưởng đến Tâm chủ huyết mạch dẫn đến Phế Tâm đồng bệnh hoặc cáu giận thương Can, Can uất hoá hoả nhiễu loạn Tâm thẩn đểu thuộc bệnh biến của các tạng liên luỵ đến tạng Tâm, mà dẫn đến bệnh biến tính kế phát của tạng Tâm. Trong rất nhiều nhân tố tật bệnh của tạng Tâm thì cảm thụ ngoại tà thấy khá nhiều, tình chí tổn thương, ẩm thực tổn thương, mệt nhọc quá độ, ốm lâu tổn hại Tâm, bệnh từ các tạng khác liên luỵ tới, dược vật trúng độc, tiên thiên dị thường và các nhân tố thuộc tính khu vực.
