Ngoại cảm bệnh tà
外感病邪
Bệnh tà ngoại cảm có thể dẫn đến bệnh biến của tạng Tâm lâm sàng rất hay gặp. Ngoại tà chủ yếu là chỉ tà khí lục dâm như : Phong, hàn, thử, thấp, táo, hoả. Ngoài ra lại còn bao quát một vài bệnh tà uế trọc. Ngoại tà bao gồm hai loại nhân tố chủ yếu: Một là nhân tố khí hậu tự nhiên, ôn độ, thấp độ, ư lưu, khí áp và ánh sáng của mặt trời và mặt trăng ảnh hưởng tối thân thể con người. Hai là các nhân tố sinh vật gây bệnh như vi khuẩn và bệnh độc gây ra. Ngoại tà xâm phạm vào cơ thể con người dẫn đến công năng của tạng Tâm bị thất thường, chủ yếu có bốn hình thức dưới đây.
1 – Từ biểu vào lý hoặc ngoại tà trực trúng:
Tà khí phong hàn phong nhiệt đa phần là từ miệng mũi hoặc bì mao xâm nhập vào cơ thể, đầu tiên là làm cho công nằng của Phế vệ thất thường, xuất hiện biểu chứng của Phế vệ, như tắc mũi, sợ gió, đầu và thân mình đau, đau họng. Nếu như chữa không kịp thời hoặc là chữa sai, bệnh tà không ra, biểu chứng không giải, thì ngoại tà có thể từ Phế vệ truyền vào lý, xâm phạm đến tạng Tân tổn thương Tâm khí, nhiễu loạn Tâm thần, thậm chí ảnh hưởng đến Tâm chủ huyết ,mạch, sẽ dẫn đến lực thúc đẩy huyết vận hành của Tâm vô lực, huyết mạch nghẽn trở, lúc này biểu hiện trên lâm sàng đa phần đo biểu.
chứng của Phế vệ phát triển thành các chứng trạng như:
Hổi hộp, đoản hod, mệt mỏi, vô lực, mạch luật thất thường v.v. Có một số người, do thể trạng chính khí bất túc, sức chống đỡ bệnh kém, cảm thụ phải tà khí phong hàn hoặc phong nhiệt, cơ thể không có khả năng chống đỡ tà khí từ bên ngoài, khiến tà trúng thẳng vào trong, xâm phạm đến tạng Tâm, dẫn đến công năng của tạng Tâm thất thường. Lúc này biểu chứng Phế vệ phần nhiều là không đột ngột hoặc là không có biểu chứng Phế vệ, tật bệnh ban đầu biểu hiện các chứng Tâm khí bị tổn thương, Tâm thần không yên, vật vã, thẩn chí mơ hồ, đoản hơi hụt hoi, đau vùng Tim, ngực khó chịu, khạc ra máu, mạch Kết Đại, thậm chí xuất hiện bệnh chứng hoại thư, nhiệt độc quân thịnh, Tâm khí tổn thương, huyết mạch bị nghẽn trở. Nếu ở thời kỳ đầu thì kèm theo chứng huyết mạch và Tâm huyết ứ trờ, thường thường là bệnh tình nghiêm trọng.
2. Tà từ huyết mạch phạm vào bèn trong tạng Tâm:
Ngoại tà xâm phạm cơ thể, ngoài con đường từ biểu truyền lý xâm phạm vào Tâm, có một số ngoại tà từ huyết mạch xâm phạm vào Tâm doanh. Phong hàn thấp tà hoặc tà khí phong thấp nhiệt, thì phần nhiều từ cơ biểu xâm phạm vào cơ thể, lưu đọng ở các bộ vị như cơ bắp, gân xương và các khớp, dẫn đến các chứng phong thấp, phong nhiệt thuộc Tý chứng, nếu lâu ngày không khỏi, chính khí suy hư, thì bệnh tà theo huyết mạch ẩn náu vào tạng Tâm, tổn thương Tâm dương, thương Tâm khí, Tâm dương bị thấp tà vít nghẽn, Tâm bệnh tà quấy rối hoặc Tâm thần không được nuôi g, từ đó mà dẫn đến bệnh chứng của tạng Tâm. Nếu bệnh thể trạng vốn hư yếu, Tâm dương không mạnh thường là Tý thời kỳ đầu, bị tà phong hàn thấp nhiệt tùy có thể theo huyết mạch mà ẩn náu ở Tâm, dẫn đến biến đổi về sinh lý của Tâm.
Một khi chứng Tý liên luỵ tới Tâm dẫn đến thấp tà đình trệ khó trừ, khiến cho bệnh tình phức tạp dằng ái khó khỏi, lại thêm vào bệnh lâu ngày chính khí bị suy yếu, khả năng chống đỡ bệnh bị giảm sút, vì thế mà hay bị cảm nhiễm ngoại tà, hay tái phát và nặng thêm, cuối cùng dẫn đến dương khí của Tâm hao kiệt, Tâm không làm chủ được về huyết, thậm chí dẫn đến huyết mạch của toàn thân ngưng trệ, công năng tạng phủ của toàn thân suy kiệt là chứng trạng nguy hiểm. Ngoài ra mụn nhọt ngứa lở, phát sinh ở cục bộ cơ thể, nếu điều trị không kịp thòi hoặc điều trị sai lầm, lâu ngày không
khối, hoặc nhiệt độc quá thịnh, cũng thường do từ huyết mạch mà xâm phạm vào Tâm doanh, nhiệt quấy rối Tâm thần, dẫn đến thần chí không yên, thậm chí dẫn đến thần chí bị chướng ngại.
3. Sinh hoạt không sạch, tà độc phạm Tâm mạch:
Sinh hoạt không sạch, tình dục vô độ, uế độc qua đường sinh dục phạm vào cơ thể, nếu lâu ngày không khỏi, hoặc chính khí vốn hư yếu thì độc tà làm tổn thương Tâm mạch, dẫn
đến mạch quản bị rít lại, huyết đi không thông lợi, Tâm khí bị thương, thúc đẩy vô lực, từ đó mà khiến cho Tâm thần mất làm chủ, dẫn đến biểu hiện các loại bệnh về Tâm như： Huyết mạch bị nghẽn trở, Tâm huyết ứ nghẽn, Tâm thần không yên mà xuất hiện hổi hộp, Tâm phiền, đoản hơi, ngực khó chịu và đau vùng Tâm v.v.
4 – Đường ruột bị nhiễm tà, phạm lên Tâm doanh:
Người bệnh ăn các đồ vật không sạch, tà độc theo vào từ miệng, tà trệ ở Trường đạo, uất mà hoá nhiệt, tà nhiệt xâm phạm vào trong, nội hãm vào Tâm doanh, nhiễu loạn Tâm thần, trên lâm sàng biểu hiện Tâm thần không yên, đêm không ngủ được, Tâm phiền táo nhiễu, nói sảng nói bừa, thậm chí hôn mê v.v.
