Chăm sóc sản phụ trong 6 tuần sau đẻ
1. Chăm sóc thường lệ trong thời gian sau đẻ
1.1. Theo dõi
– Mạch, huyết áp, thân nhiệt (ngày 1 lần) – tuần đầu.
– Co hồi tử cung: mỗi ngày tử cung co nhỏ 1cm. Sau 2 tuần không còn nắn thấy đáy tử cung trên mu. Những ngày đầu có thể có đau do co hồi.
– Sản dịch: trong 2 tuần, số lượng sản dịch khoảng 1500ml. Ngày đầu có thể ướt hết 4-5 băng vệ sinh, số lượng giảm dần. Về màu sắc: sản dịch lúc đầu đỏ, sau nhạt dần, từ ngày 5 – 10 sản dịch lờ lờ máu cá, sau đó là vàng nhạt của thanh huyết. Mùi tanh nồng nhưng không hôi. Mùi hôi là biểu hiện của nhiễm khuẩn.
– Xuống sữa: khi xuống sữa 2 vú căng có thể sốt nhẹ nửa ngày.
– Đại tiểu tiện.
1.2. Chăm sóc
– Vệ sinh hàng ngày:
+ Rửa vùng sinh dục ngoài ít nhất 3 lần/ngày (khi còn sản dịch).
+ Hàng ngày lau người thay đồmặc sạch.
+ Sau 2 – 3 ngày có thể tắm nhanh bằng nước ấm.
– Chăm sóc vú:
+ Cho con bú sớm.
+ Nếu có hiện tượng tắc tia sữa phải xử lý sớm (day, vắt, hút), đề phòng tắc tia sữa dẫn đến viêm tuyến sữa, áp xe vú.
– Xử trí đau do co hồi:
+ Nếu đau nhẹ không cần xử trí.
+ Nếu đau nhiều: chườm nóng, cho thuốc Paracetamol.
– Vết khâu tầng sinh môn (nếu có):
+ Sau mỗi lần đại tiểu tiện, phải rửa sạch âm hộ, thấm khô.
+ Cắt chỉ ngày thứ 5 sau đẻ (đây là 1 nội dung quan trọng của chăm sóc tuần đầu ‘tại nhà’).
– Chế độ ăn uống:
+ Ăn đủ chất, đủ lượng, uống đủ nhu cầu, tránh kiêng khem vô lý.
+ Ngủ 8 giờ/ngày, tôn trọng giấc ngủ trưa.
+ Đồ mặc rộng rãi, sạch sẽ.
– Chế độ vận động:
+ Nếu đẻ thường sau 6 giờ có thể ngồi dậy, vận động nhẹ nhàng. Vận động sớm tránh được viêm tắc tĩnh mạch.
+ Sau 1 tuần có thể làm các việc nhẹ.
+ Tránh làm nặng trong 3 tháng.
– Thể dục: nếu có điều kiện nên làm các động tác thể dục giúp phục hồi cơ bụng, cơ tầng sinh môn, tránh táo bón, giúp ăn ngon.
– Quan hệ tình dục: nên tránh trong 6 tuần vì dễ gây nhiễm khuẩn, sang chấn (rách túi cùng sau gây chảy máu rất nhiều).
2. Các lời khuyên đối với bà mẹ mới sinh con
– Cần giữ vệ sinh, đồmặc và giữ bé sạch sẽ.
– Ăn đủ chất để có đủ sữa.
– Cho bú sớm, đều đặn.
– Tránh làm việc nhiều, lao động nặng.
– Trở lại khám ngay khi có các dấu hiệu bất thường (xem mục 4 trong bài).
– Cần đưa con đi tiêm chủng đúng lịch.
– Cần áp dụng các biện pháp tránh thai sớm.