Trang chủ Đông y chữa bệnh VIÊM LOÉT DẠ DÀY – TÁ TRÀNG TRONG Y HỌC CỔ TRUYỀN...

Đông y chữa bệnh

VIÊM LOÉT DẠ DÀY – TÁ TRÀNG TRONG Y HỌC CỔ TRUYỀN – ĐÔNG Y

VIÊM LOÉT DẠ DÀY – TÁ TRÀNG

Về y học hiện đại:

Viêm loét dạ dày – tá tràng là một bệnh do nhiều nguyên nhân gây nên: Nhiễm Helicobacter Pylori (Hp), thuốc kháng viêm non- steroid, steroid, rượu, cà phê, thuốc lá, sự căng thẳng về tinh thần… Trong đó nhiễm HP là nguyên nhân chủ yếu và đóng một vai trò hết sực quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của bệnh viêm loét dạ dày tá tràng và ung thư dạ dày. HP có mặt trong 70 – 80% các trường hợp viêm loét dạ dày – tá tràng và ung thư dạ dày.

Sự mất cân bằng giữa các yếu tố bảo vệ (chất nhầy, sự tái sinh của tế bào, hàng rào niêm mạc…) và yếu tố tấn công (HCl, pepsin, HP) hậu quả là làm tổn thương niêm mạc dạ dày, tá tràng, dẫn tới loét và ung thư.

Về y học cổ truyền

Bệnh viêm loét dạ dày tá tràng thuộc phạm vi chứng vị quản thống, vị thống của y học cổ truyền.

Nguyên nhân do tình chí bị kích thích, dẫn đến can khí uất kết mất khả năng sơ tiết, làm rối loạn khí cơ thăng thanh giáng trọc của tỳ vị mà gây ra các triệu chứng đau vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua… hoặc do ăn uống thất thường, ăn nhiều các chất chua cay, … làm tỳ vị bị tổn thương mất khả năng kiện vận hoặc do tiên thiên bất túc (thận khí hư, tỳ vị hư) hàn tà nhân đó xâm nhập vào gây khí trệ, huyết ứ mà sinh ra các cơn đau.

Y học cổ truyền chia chứng vị quản thống làm 2 thể: can khí phạm vị và tỳ vị hư hàn.

Các thể lâm sàng theo Y học cổ truyền của Viêm loét dạ dày – tá tràng

Viêm loét dạ dày – tá tràng Thể can khí phạm vị

Còn gọi là can vị bất hòa, can khắc tỳ, can mộc khắc tỳ thổ… Thường chia ra 3 thể nhỏ

Thể khí trệ: Còn gọi là thể khí uất

Triệu chứng: Đau vùng thượng vị từng cơn, đau lan ra 2 mạng sườn, xuyên ra sau lưng, bụng đầy chướng, ấn thấy đau (cự án), ợ hơi, ợ chua, chất lưỡi hơi đỏ, rêu lưỡi trắng hoặc hơi vàng mỏng, mạch huyền

Pháp điều trị: Hòa can lý khí (sơ can giải uất, sơ can hòa vị)

Bài thuốc:

Bài 1: Bột lá khôi

Lá khôi 10g Nhân trần 12g

Chút chít 10g Lá khổ sâm 12g

Bồ công anh 12g

Tán bột mỗi ngày uống 30 g với nước sôi để nguội

Bài 2: Bột mai mực

Mai mực Gạo tẻ

Cam thảo Hoàng bá

Hàn the phi Kê nội kim

Mẫu lệ nung

Thành phần bằng nhau, tán bột, uống mỗi ngày 20 – 30g

Bài 3: Cao dạ cẩm

Cây dạ cẩm 300g

Đường 900g

Nấu thành cao hoặc chế siro, uống mỗi ngày với lượng thuốc cao hay siro tương đương với 20g dạ cẩm

Bài 4:

Lá khôi 20g Bồ công anh 20g

Khổ sâm 16g Hương phụ 8g

Hậu phác 8g Uất kim 8g

Cam thảo nam 16g

Sắc uống ngày 1 thang

Bài 5 Sài hồ sơ can thang

Sài hồ 12g Xuyên khung 8g

Chỉ xác 8g Hương phụ 8g

Bạch thược 12g Thanh bì 8g

Cam thảo 6g

Sắc uống ngày 1 thang

Nếu đau nhiều thêm Khổ luyện tử 8g, Diên hồ sách 8g.

Nếu ợ chua nhiều thêm Mai mực (Hải phiêu tiêu, Ô tặc cốt) 20g.

Bài 6: Nếu đau vùng thượng vị dữ dội có thể dùng bài Trầm hương giải khí thang

Trầm hương 6g Hương phụ 10g

Sa nhân 8g Diên hồ sách 8g

Chích cam thảo 6g Khổ luyện tử 8g

Sắc uống ngày 1 thang

Châm cứu: Châm tả Thái xung, Tam âm giao, Túc tam lý, Trung quản, Thiên khu, Can du, Tỳ du, Vị du.

Châm loa tai: vùng dạ dày, giao cảm

Thủy châm các huyệt trên bằng Atropine, Novocain, B12 để cắt cơn đau

Thể hỏa uất

Triệu chứng: Vùng thượng vị đau nhiều, đau rát, cự án, miệng khô đắng, hay ợ chua, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác.

Pháp điều trị: Sơ can tiết nhiệt

Bài thuốc:

Bài 1:

Thổ phục linh 16g Vỏ bưởi bung 8g

Lá độc lực 8g Nghệ vàng 12g

Bồ công anh 16g Kim ngân hoa 12g

Sắc uống ngày 1 thang

Bài 2

Hoàng cầm 16g Mai mực 20g

Sơn chi 12g Mạch nha 20g

Hoàng liên 8g Cam thảo 6g

Sơn thù 2g Đại táo 12g

Sắc uống ngày 1 thang

Bài 3: Sài hồ sơ can thang gia Xuyên luyện tử 6g, Mai mực 16g

Bài 4: Hóa can tiễn hợp với bài Tả kim hoàn thang gia giảm

Thanh bì 8g Bạch thược 12g

Chi tử 8g Đan bì 8g

Trần bì 6g Hoàng liên 8g

Trạch tả 8g

Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 5: Nếu can hỏa mạnh làm tổn thương đến phần âm thì dùng bài Thanh can ẩm.

Sinh địa 12g Đương quy 8g

Sơn thù 8g Chi tử 8g

Phục linh 8g Sài hồ 12g

Hoài sơn 12g Bạch thược 12g

Trạch tả 8g Đại táo 12g

Đan bì 8g

Sắc uống ngày 1 thang.

Châm cứu: châm tả các huyệt trên thêm Nội định, Hợp cốc, Nội quan.

Châm loa tai: như trên

Thể huyết ứ:

Triệu chứng: đau dữ dội ở một vị trí nhất định ở vùng thượng vị, cự án. Gồm hai loại: thực chứng và hư chứng.

Thực chứng: Nôn ra máu, ỉa phân đen, môi đỏ, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác, hữu lực (bệnh thể cấp)

Hư chứng: Sắc mặt xanh nhợt, người mệt mỏi, chân tay lạnh, môi nhợt, chất lưỡi bệu có điểm ứ huyết, rêu lưỡi nhuận, mạch hư đại hoặc tế sáp (bệnh thể hoãn).

Pháp điều trị:

Thực chứng: Thông lạc hoạt huyết hay lương huyết chỉ huyết

Hư chứng: Bổ huyết chỉ huyết

Bài thuốc

Thực chứng:

Bài 1:

Bằng sa 60g

Uất kim 40g

Bạch phàn 60g

Tán bột làm viên, mỗi ngày uống 10g, chia làm 2 lần

Bài 2:

Sinh địa 40g Cam thảo 6g

Hoàng cầm 12g Bồ hoàng 12g

Trắc bách diệp 16g Chi tử 8g

A giao 12g

Sắc uống ngày 1 thang

Bài 3: Thất tiêu tán

Ngũ linh chi 12g

Bồ hoàng 12g

Tán bột mỗi ngày uống 10g chia 2 lần

Hư chứng

Bài 1:

Đẳng sâm 16g Kê huyết đằng 12g

Hoài sơn 12g Rau má 12g

Ý dĩ 12g Cam thảo dây 12g

Hà thủ ô 12g Đỗ đen sao 12g

Huyết dụ 12g

Sắc uống, ngày 1 thang

Bài 2: Hoàng thổ thang gia giảm

Đất lòng bếp (Hoàng thổ) 10g Địa hoàng 12g

A giao 12g Cam thảo 12g

Phụ tử chế 12g Hoàng cầm 12g

Bạch truật 12g Đẳng sâm 12g

Sắc uống ngày 1 thang

Bài 3: Tứ quân tử thang gia vị

Đẳng sâm 16g Hoàng kỳ 12g

Bạch truật 12g A giao 8g

Phục linh 12g Cam thảo 6g

Sắc uống ngày 1 thang

Bài 4: Điều doanh liễm can ẩm gia giảm

Đương quy 12g Phục linh 12g

Xuyên khung 10g Mộc hương 6g

A giao 8g Kỷ tử 12g

Ngũ vị tử 6g Gừng 2g

Táo nhân 8g Trần bì 6g

Bạch thược 12g Đại táo 12g

Sắc uống ngày 1 thang

Nếu xuất huyết không cầm gia thêm Tam thất 8g.

Nếu thiếu máu nhiều thêm Nhân sâm 4g, Hoàng kỳ 12g, Bạch truật 12g

Nếu sốt do bội nhiễm thêm Sinh địa 12, Huyền sâm 12g, Đan bì 12g

Châm cứu:

Thực chứng: Châm tả Can du, Tỳ du, Thái xung, Huyết hải, Hợp cốc.

Hư chứng: Cứu Can du, Tỳ du, Cao hoang, Cách du, Tâm du.

Thể tỳ vị hư hàn

Triệu chứng: đau vùng thượng vị liên miên, nôn nhiều, mệt mỏi, thích xoa bóp và chườm nóng, đầy bụng, nôn ra nước trong, sợ lạnh, chân tay lạnh, đại tiện phân nát, có lúc táo, rêu lưỡi trắng, chất lưỡi nhợt, mạch hư tế.

Pháp điều trị: Ôn trung kiện tỳ (ôn bổ tỳ vị, ôn vị kiện trung)

Bài thuốc:

Bài 1

Bố chính sâm 12g Bán hạ chế 6g

Lá khôi 20g Sa nhân 10g

Gừng 4g Trần bì 6g

Nam mộc hương 10g

Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 2:

Hoàng kỳ kiến trung thang gia giảm

Hoàng kỳ 16g Quế chi 8g

Sinh khương 6g Bạch thược 8g

Cam thảo 6g Đại táo 12g

Hương phụ 8g Cao lương khương 6g

Sắc uống, ngày 1 thang.

Nếu đầy bụng, ợ hơi (khí trệ) thêm Chỉ xác, Mộc hương mỗi thứ 6g, trong bụng óc ách nước, nôn ra nước trong bỏ Quế chi thêm Bán hạ chế 8g, Phục linh 8g

Bài 3:

Nếu toan dạ dày có thể dùng Ô mai hoàn.

Ô mai 10 quả Hoàng bá 18g

Phụ tử chế 8g Hoàng liên 8g

Quế chi 6g Can khương 6g

Tế tân 6g Đương quy 8g

Đẳng sâm 12g Xa tiền 10g

Sắc uống ngày 1 thang.

Châm cứu: Cứu Trung quản, Thiên khu, Tỳ du, Vị du, Quan nguyên, Khí hải, Túc tam lý.

BÌNH LUẬN Hủy trả lời

Website này sử dụng Akismet để hạn chế spam. Tìm hiểu bình luận của bạn được duyệt như thế nào.