MẠCH CHẨN
MẠCH CHẨN

Tổng Quan 27 Loại Mạch Trong Đông Y: Cách Phân Biệt và Ý Nghĩa

1. Giới Thiệu Về Mạch Trong Đông Y

Trong y học cổ truyền, bắt mạch là phương pháp chẩn đoán quan trọng giúp thầy thuốc hiểu rõ tình trạng tạng phủ, khí huyết, âm dương của người bệnh. Theo tài liệu kinh điển như Nội Kinh, Đông y chia mạch thành 27 loại mạch, mỗi loại biểu thị một tình trạng sức khỏe khác nhau.

Việc phân biệt 27 loại mạch trong Đông y đòi hỏi người thầy thuốc phải có kinh nghiệm, kiến thức và sự cảm nhận tinh tế khi dùng tay để bắt mạch.


2. Phân Loại 27 Loại Mạch Trong Đông Y

Dưới đây là danh sách 28 loại mạch, kèm theo mô tả ngắn và ý nghĩa bệnh lý liên quan:

STT Tên mạch Mô tả đặc điểm Ý nghĩa bệnh lý
1 Phù Nông, nổi khi ấn nhẹ Bệnh ở biểu (bên ngoài), cảm phong hàn
2 Trầm Sâu, chỉ thấy rõ khi ấn mạnh Bệnh lý bên trong (lý chứng)
3 Trì Chậm, dưới 4 nhịp/thở Hàn chứng, khí huyết hư
4 Sác Nhanh, trên 5 nhịp/thở Nhiệt chứng, viêm
5 Yếu, mềm, dễ tan khi ấn Khí huyết lưỡng hư
6 Thực Căng, mạnh, rõ Thực tà, chính khí còn mạnh
7 Hồng Lớn, như sóng trào, mạnh ở ngoài Nhiệt thịnh, nhiệt tà ngoại xâm
8 Vi Rất nhỏ, như sợi tơ Khí huyết đại hư, suy nhược
9 Nhược Mềm yếu, không lực Tỳ khí hư, huyết hư
10 Hoãn Chậm, đều đặn, nhẹ Tỳ vị hư hàn, bình thường ở người khỏe
11 Khẩn Căng chặt, như dây căng Hàn chứng, đau do lạnh
12 Huyền Dài, căng, như dây đàn Can khí uất kết, đàm ẩm, đau
13 Kết Bất thường, lúc nhanh lúc chậm Khí trệ, hàn ứ, tim mạch bất ổn
14 Đại To, rộng Nhiệt thịnh, chính khí mạnh
15 Tiểu Nhỏ, yếu Khí huyết hư, cơ thể suy yếu
16 Tán Tan, không có hình dạng rõ ràng Nguy kịch, khí tán, dương tuyệt
17 Khẩn Nhanh, cứng và siết Đau do hàn, co thắt
18 Sáp Gập ghềnh, chậm và không đều Huyết ứ, đàm trệ, thực tích
19 Hoạt Trơn, như hạt châu lăn Đàm thấp, thực chứng, thai nghén
20 Sáp Gồ ghề, ngắt quãng Thực tích, huyết ứ
21 Khẩn Nhanh nhưng không có lực Bệnh hư hàn, đau lạnh
22 Kinh Đập mạnh đột ngột Dương khí thịnh, can uất
23 Nhu Mềm mại, tan khi ấn Hư chứng, thấp tà
24 Nội Mờ, rất sâu không rõ Chính khí suy, bệnh nặng
25 Hoảng Rất yếu, tan biến Dương hư, chính khí thoát
26 Cách Như mạch phân đoạn Huyết tuyệt, khí nghịch
27 Động Như hạt đậu rung, không có đầu đuôi Đau, kinh sợ, sang chấn
28 Tế Nhỏ mảnh như sợi tơ, nhưng rõ ràng Hư chứng, huyết hư

3. Ý Nghĩa Của Việc Bắt Mạch Trong Chẩn Đoán Đông Y

Thông qua việc bắt mạch, thầy thuốc có thể biết:

  • Cơ thể đang ở trạng thái hư hay thực, hàn hay nhiệt

  • Tình trạng khí huyết tạng phủ có điều hòa hay không

  • Hướng điều trị: bổ hư, tả thực, ôn hàn, thanh nhiệt, v.v.

Việc bắt mạch không thể tách rời khỏi vọng – văn – vấn – thiết (4 phương pháp chẩn đoán Đông y). Mạch chỉ là một phần hỗ trợ, nhưng đóng vai trò rất quan trọng.


4. Ai Cần Học Và Hiểu 27 Loại Mạch Trong Đông Y?

  • Sinh viên Y học cổ truyền

  • Lương y, thầy thuốc thực hành lâm sàng

  • Người yêu thích Đông y muốn hiểu rõ cơ chế bệnh học truyền thống

  • Người bệnh muốn hiểu sâu hơn về tình trạng sức khỏe qua phương pháp Đông y


5. Tổng Kết

Việc hiểu rõ 27 loại mạch trong Đông y không chỉ giúp nắm vững kỹ năng chẩn đoán cổ truyền mà còn giúp nâng cao hiệu quả điều trị bệnh. Bắt mạch là nghệ thuật đòi hỏi trải nghiệm – cảm nhận – thực hành lâm sàng, không thể chỉ học lý thuyết.

BÌNH LUẬN

Nhập nội dung bình luận của bạn
Vui lòng nhập tên của bạn

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.