HẠ QUẢN 
下脘穴
CV 10 Xià wǎn xué

Xuất xứ của huyệt Hạ Quản:

«Giáp ất»

Tên gọi của huyệt Hạ Quản :

– “Hạ” có nghĩa là thấp hay ở dưới.
– “Quản” ở đây chỉ tới dạ dày.

Huyệt ở trên rốn 2 thốn, nó ở mức biên giới dưới của dạ dày so vói mức biên giới trên (Thượng quản), nên có tên là Hạ quản.
Theo “Kinh huyệt thích nghĩa hội giải” ghi rằng: “Quản, có nghĩa là Vị phủ, lại thông với chữ Quản (có nghĩa là ống), nó ở dưới huyệt Kiến lý 1 thốn, trên rốn 2 thốn, ở miệng dưới của Vị nên gọi là Hạ quản.

Tên đọc khác của huyệt Hạ Quản:

Hạ hoãn.

Huyệt thứ:

10 thuộc Nhâm mạch

Đặc biệt của huyệt Hạ Quản:

Giao hội của Nhâm mạch, Túc Thái âm.

Mô tả huyệt của huyệt Hạ Quản:

1. Vị trí xưa:

Dưới huyệt Kiến lý 1 thốn (Giáp ất, Đồng nhân, Phát huy, Đại thành).

2. VỊ trí nay:

Xác định đoạn rốn và điểm gặp nhau của hai bờ sườn. Huyệt ở điểm nói 6/8 trên và 2/8 dưới.

3. Giải phẫu, Thần kinh Dưới của huyệt Hạ Quản :

là đường trắng Dưới nữa là mạc ngang, phúc mạc. Sáu nữa là tụy tạng, tá tràng hoặc tử cung khi có thai gần đẻ. Da vùng huyệt chi phối bỏi tiết đoạn thần kinh T9.

Hiệu năng của huyệt Hạ Quản:

Trợ vận hóa của trường vị, tiêu khí trệ thực tích.

Tác dụng trị bệnh của huyệt Hạ Quản:

1. Tại chỗ:

Trướng hơi, co thắt dạ dày, sa dạ dày, viêm dạ dày mãn tính, viêm ruột mãn.

2. Toàn thân :

Bụng có nước, người gầy dần.

Lâm sàng của huyệt Hạ Quản:

1. Kinh nghiệm tiền nhân :

Phối Hãm cốc trị sôi ruột (Bách chứng). Phối Trung quản trị cứng bụng (Linh quang). Phối Túc Tam-lý trị ăn vào mửa ra, ăn uống không tiêu (Tư sinh).

2. Kinh nghiệm hiện nay:

Phối Quan nguyên trị đại tiện ra máu. Phối Thiên khu trị sôi ruột bụng trướng. Phối Trung quản, Nội quan trị đau dạ dày, nôn mửa.

Phương pháp châm cứu:

1. Châm Thẳng, sâu 1-1,5 thốn.
2. Cứu 5 lửa.
3. Ôn cứu 10-20 phút.

Tham khảo của huyệt Hạ Quản:

1. «Giáp ất» quyển thứ 9 ghi rằng: “Ăn uống không tiêu, ăn vào lại ra, dùng Hạ quản làm chủ”.
2. «Thiên kim» ghi rằng: “Hễ ăn uống không tiêu, ăn vào đi ra, trước tiên chọn huyệt Hạ quản sau đó thủ huyệt Tam lý (tả)”.
3. «Linh quang phủ» ghi rằng: “Trung quản và Hạ quản trị cứng bụng” (Trung quản, Hạ quản trị phúc kiên).

4. «Thắng ngọc ca» ghi rằng: “Vị hàn dùng Hạ quản thì đổ (Vị lãnh Hạ quẩn khước vi lương).
5. «Bách chứng phú» ghi rằng: “Sôi ruột dùng Hạ quản, Hãm cốc” (Phúc nội trường minh, Hạ quản, Hãm cốc năng bình).
6. «Đại thành» quyển thứ 8 ghi rằng: “Ăn vào mửa ra, trước tiên chọn Hạ quản, sau đó Tam lý (tả), Thận du, Cách du (cứu 100 lửa), Trung quản, Tỳ du”.
7. «Ngoại dài» ghi rằng: “Phụ nữ có thai không thể cứu”.
8. Căn cứ theo “Giáp ất” ghi rằng: “Hạ quản là nơi hội của Túc Thái-âm, Nhâm mạch”.