HUYỆT CẤP MẠCH 

急脈穴
Liv 12 Jímàỉ (Tchi Mo)

Xuất xứ của huyệt Cấp Mạch:

«Tô vân – Khí phủ luận thiên».

Tên gọi của huyệt Cấp Mạch:

– “Cấp” có nghĩa là nhanh.
– “Mạch” có nghĩa là đường thông thương khí huyết.
Huyệt nằm cách bên giữa của biên giới dưới xương mu 2,5 thốn, nơi rãnh bẹn. Mạch của động mạch đùi ngang qua huyệt này và có thể sờ được nhịp đập. Do đó có tên là cấp mạch (mạch nhanh).
Theo “Kinh huyệt thích nghĩa hội giải” ghi rằng: “ở giữa âm mao, huyệt cách hai bên bộ phận sinh dục ngoài 2,5 thốn, đường kinh đi dưới bụng dưới lan đến âm hoàn, hàn lạnh thì sinh đau mạch chạy rất nhanh. Huyệt ở nơi này được gọi là Cấp mạch”.
Huyệt thứ 12 Thuộc Can kinh

Mô tả huyệt của huyệt Cấp Mạch:

1. Vị trí xưa:

ở bên dương vật (hay cửa mình) 2,5 thốn (Kim giám). Ở hai bên trên cơ quan sinh dục đo ra 2,5 thốn (Tố vân – Khí phủ luận thiển, Vương Băng chú).

2. Vị trí nay:

ở háng, huyệt nằm trên nếp lằn của bẹn, dưới cung đùi, trên và ngoài huyệt Khí xung độ 0,5 thốn, ngoài Nhâm mạch 2,5 thốn.

3. Giải phẫu, Thần kinh Dưới huyệt :

là cung đùi Fallope, khe cơ lược và cơ khe khép nhỡ, cơ khép bé và cơ bịt – Thần kinh vận động cơ là các nhánh của dây thần kinh bịt. Da vùng huyệt chi phối bỏi tiết đoạn thần kinh L1, L2.

Tác dụng trị bệnh của huyệt Cấp Mạch :

1. Tại chỗ :

Sưng đau ngọc hành, sưng đau âm hộ, sa tử cung.

2. Toàn thân :

Suy nhược sinh dục.

Lâm sàng của huyệt Cấp Mạch:

Kinh nghiệm hiện nay Phối Đại đôn, Quan nguyên trị sưng dịch hoàn. Phối Trung Đô, Khúc tuyền, Tam-âm giao trị đau âm hộ hay đau dương vật. Phối Khúc tuyền, Tam-âm giao trị đau do sán khí. Phối Mệnh Môn trị liệt dương, xuất tinh sơm. Phối cứu Quan nguyên trị đau bụng dưới.

Phương pháp châm cứu:

1. Châm Thắng, 1-1,5 thôn.
2. Cứu 3 – lua.
3. Ôn cứu 5-15 phút
* Chú ý Khi châm tránh làm tổn thương bó mạch thần kinh và vờ động mạch ở đùi.

Tham khảo của huyệt Cấp Mạch:

1. «Tố Vấn – Khí phủ luận thiên» Vương Băng chú rằng: “Cấp mạch, Quyết-âm cấp mạch là một, ở trong chòm lông trên cơ quan sinh dục đo ra 2,5 đồng thân thốn. Đè vào đó có cảm giác cứng, đè vào mạnh thì đau cả trên lẫn dưới. Bên rái của nó trúng hàn thì trên dẫn tới bụng dưới, dưới xuống dịch hoàn, hay gây ra đau, làm cho bụng dưới trúng hàn, hai mạch này đều là Đại lạc của Quyết-âm, thông hành với trong đó, cho nên gọi là Quyết-âm cấp mạch, tức là hệ thống dịch loàn, có thê cứu mà không châm, bệnh sán khí, vì bụng dưới có thể cứu”.