Mạch Xúc là gì? Cách nhận biết Mạch Xúc?Nguyên nhân gây ra Mạch Xúc?

Trong Đông y, bắt mạch là một phương pháp chẩn đoán quan trọng để đánh giá tình trạng sức khỏe của con người. Trong số các loại mạch, mạch xúc được xem là biểu hiện bất thường, cần được chú ý vì có thể liên quan đến các rối loạn về tâm, nhiệt, hoặc huyết. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ mạch xúc là gì, nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và ý nghĩa của mạch xúc trong Đông y.

Mạch xúc là gì?

Mạch xúc (脉促) là một loại mạch bệnh lý, được mô tả là mạch đi nhanh và không đều, thường ngắn, gấp gáp như bị thúc ép. Mạch này khác với mạch sác, vốn cũng nhanh nhưng nhịp đều đặn. Khi sờ mạch xúc, người thầy thuốc sẽ cảm nhận thấy tốc độ mạch nhanh nhưng nhịp không ổn định, lúc nhanh lúc chậm, thiếu quy luật.

Đặc điểm nhận biết mạch xúc:

• Mạch nhanh hơn bình thường (> 5 nhịp/một hơi thở).

• Nhịp không đều, thỉnh thoảng có lúc bỏ nhịp hoặc rối loạn.

• Mạch nông và gấp gáp, dễ cảm nhận khi bắt mạch cổ tay.

Nguyên nhân gây ra mạch xúc

Theo lý luận Đông y, mạch xúc thường xuất hiện trong các trường hợp sau:

1. Tâm hỏa vượng

Khi tâm (trái tim trong Đông y) bị hỏa (nhiệt) xông lên, sẽ gây ra rối loạn nhịp mạch, dẫn đến mạch xúc. Người bệnh có thể kèm theo lo âu, hồi hộp, mất ngủ, miệng lưỡi lở loét.

2. Đàm nhiệt quấy nhiễu tâm

Khi đàm (chất nhầy, đục) tích tụ và kết hợp với nhiệt bên trong cơ thể, chúng sẽ làm rối loạn thần trí, dẫn đến mạch xúc. Trường hợp này thường gặp ở người thể trạng nặng nề, đầu óc mơ hồ, chóng mặt, buồn nôn.

3. Hư yếu âm dương

Trong một số trường hợp, mạch xúc cũng có thể là dấu hiệu dương suy hoặc âm hư sinh nội nhiệt, khi đó mạch xúc xuất hiện như một cảnh báo cơ thể đang bị suy kiệt hoặc mất cân bằng nghiêm trọng.

Ý nghĩa chẩn đoán của mạch xúc

Trong lâm sàng Đông y, khi phát hiện mạch xúc, thầy thuốc sẽ cần kết hợp với vọng – văn – vấn – thiết để đưa ra chẩn đoán chính xác. Tuy nhiên, mạch xúc thường là dấu hiệu cảnh báo cấp tính hoặc nguy hiểm, bao gồm:

• Loạn nhịp tim (trong Y học hiện đại).

• Sốt cao sinh nội nhiệt.

• Hồi hộp, trống ngực, mất ngủ.

• Bệnh tâm thần, hoảng loạn.

• Rối loạn chuyển hóa hoặc bệnh tim mạch tiềm ẩn.

Cách điều trị khi gặp mạch xúc

1. Thanh tâm hỏa, an thần

Dùng các bài thuốc Đông y có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết, an thần như:

• Hoàng liên giải độc thang

• Thiên vương bổ tâm đan

• Toan táo nhân thang

2. Hóa đàm, trừ thấp

Áp dụng cho những trường hợp đàm nhiệt gây mạch xúc:

• Ôn đởm thang

• Bán hạ bạch truật thiên ma thang

3. Bổ âm, dưỡng huyết

Dành cho người âm hư, huyết yếu:

• Lục vị địa hoàng hoàn

• Bát trân thang

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc Đông y cần được chỉ định bởi CÁC BÁC SỸ, thầy thuốc Đông y có chuyên môn, không nên tự ý dùng tại nhà.

Kết luận

Mạch xúc trong Đông y là biểu hiện quan trọng cho thấy cơ thể đang gặp rối loạn nội tại, nhất là ở tâm, nhiệt, đàm và thần trí. Việc nhận biết và điều trị sớm sẽ giúp phòng tránh các biến chứng nghiêm trọng. Nếu bạn cảm thấy có triệu chứng hồi hộp, trống ngực, mất ngủ hoặc tâm trạng bất ổn, nên đến cơ sở Đông y uy tín để được thăm khám và điều trị đúng cách.