VỊ TRÍ HUYỆT XUNG MÔN?
冲门穴
Sp 12Chōng mén xué (Tchrong Menn)
Xuất xứ của huyệt Xung Môn:
«Giáp ất»
Ý nghĩa Tên gọi của huyệt Xung Mônlà gì?
– “Xung” có nghĩa là xung động, vọt lên trên.
“Môn” có nghĩa là nơi ra vào thông thương
Khí nghịch ỏ bụng dưới xung lên trên. Các bệnh tật thưông theo từ đó mà bắt đầu. Ngoài ra, huyệt này sát động mạch đùi nơi có thê’ sờ được, kinh Túc thái-âm Tỳ vào khoang bụng bắt đầu tử huyệt nay như thể đi qua một cái cửa, từ đó rồi tỏa lên trên. Nên có tên là Xung môn.
Tên Hán Việt khác của huyệt Xung Môn:
Từ cung, Tiền Chương- môn, Thượng Từ-cung.
Huyệt thứ:
12 Thuộc Tỳ kinh.
Đặc biệt của huyệt Xung Môn:
Hội của Túc Thái âm, Quyết-âm và Âm-duy mạch.
Vị trí của huyệt Xung Môn ở đâu?
1. Vị trí xưa:
Dưới huyệt Đại hoành 5 thốn, ỏ dưới huyệt Phủ xá, đầu hai mút của xương mu, khoảng nơi động mạch ở giữa lằn chỉ (Giáp ất).
2. VỊ trí nay :
Ngoài động mạch đùi, bở trên khdp xương thẹn ỏ đường giữa bụng ngang ra 3,5 thốn hoặc huyệt Khúc cốt đo ra 3,5 thốn.
3. Giải phẫu, thần kinh Dưới huyệt :
là bờ ngoài bó mạch thần kinh đùi, khe giừa cơ chậu và cơ lược, cơ bịt ngoài, cơ sinh đôi dưói – Thần kinh, Dây thần kinh đùi, nhánh cơ dây thần kinh đùi, dây thần kinh da đùi ngoài của tiết đoạn thần kinh thắt lưng 1-4. Thần kinh vận động cơ là các ngành ngang của đám rói thắt lưng, nhánh của dây cơ da, các nhánh của dây bịt. Da vùng huyệt chi phối bỏi tiết đoạn thần kinh L1.
Tác dụng trị bệnh của huyệt Xung Môn:
Theo kinh, toàn thân:
Đau thoát vị, bí đái, viêm màng trong tử cung, viêm dịch hoàn.
KInh nghiệm Lâm sàng của huyệt Xung Môn:
1. Kinh nghiệm tiền nhân:
Phối Khí xung trị bạch đới, băng huyết khi sinh (Bách chứng). Phối Huyết hải trị đau cuộn cục hòn trong bụng. Phối Âm khích trị co thắt, cuộn cục hòn, thoát vị (Tư sinh). Phối Đại đôn trị rối loạn tiểu tiện (Tư sinh).
2. Kinh nghiệm hiện nay:
Phối Quan nguyên, Trung cực, Thận du, Tam-âm giao trị bí tiểu. Phối Đại đôn, Tam-âm giao trị dịch hoàn sưng căng.
Phuơng pháp châm cứu:
1. Châm Thẳng, sâu 1 – 1,5 thốn tránh động mạch.
2. Cứu 5 lửa.
3. Ôn cứu 10-20 phút.
Tham khảo của huyệt Xung Môn:
1. «Giáp át» quyển thứ 9 ghi rằng: “Hàn khí trưóng đầy,bí tiểu, mình sốt, trong bụng tích tụ, đau nhức, dùng Xung môn làm chủ”.
2. «Thiên kim» quyển thứ20 ghi rằng: “Hoắc loạn, nếu ỉa chảy quá gây ra bồn chồn muốn chết cứu Từ cung 27 lửa”.
4. «Tư sinh»ghi rằng: “Xung môn, Âm khích, trị các loại thoát vị ở bụng và bẹn. Xung môn, Đại đôn trị các loại lâm khó tiểu“.
3. «Bách chứng phú» ghi rằng: “Bạch đới, rong kinh nhiều sau khi sinh, dùng Xung môn, Khí xung. Hạch ở bẹn nổi cục nổi hòn trong bụng dùng Xung môn, Huyết hải” (Đái hạ sản băng, Xung môn, Khí xung nghi thẩm. Hiển hà hề, Xung môn, Huyết hải cường).
5. Căn cứ theo “Giáp ất” ghi huyệt này là nơi hội của Túc Thái-âm, Quyết-âm. Lại theo “Ngoại đài” ghi rằng huyệt này là nơi hội của Túc Thái- âm, Âmduy. Ngoài ra mỗi sách ghi mỗi khác không được giống nhau.
“Giáp ất”, “Thiên kim”, “Ngoại đài”, “Kim giám” đều ghi huyệt đi từ giữa bụng đo ngay ra mỗi bên 3,5 thốn, còn “Phát huy”, “Dồng nhân”, “Đại thành”, Nhập môn” đều ghi rằng huyệt từ giữa bụng đo ngang ra mỗi bên 4,5 thốn.
Từ bắt đầu ở “Lục tập” đến một số sách viết về châm cứu cận đại huyệt từ đường giữa bụng đo ra mỗi bên 4 thốn. Hiện nay các sách châm cứu ghi 4 thốn tức là theo sách “Lục tập”.
6. Xung môn có công hiệu ôn trung ích khí, sơ kinh hoạt lạc, thưòng dùng rộng rãi trong việc trị đau lạnh bụng dưới, trướng đau ồ bụng dưới, đau trệ bụng dưới, bạch đới và bí tiêu.
